Responsive Ad Slot

Sudden Muanga: Zofate Superman

Thursday, June 16, 2016

/ Published by VIRTHLI
~ By L. Keivom

Kan khawvel nun inher danglam chakzia ang zelin Zofate zingah pawh kan thrang dan kâr (generation gap) hi a zau hmain a inhlat duh sawt hle a. Inchhung khata cheng tlang reng pawh nun ram hrang daiha cheng threuh kan ni duh khawp mai. Nu leh pa leh fate inkar phei chu zau hma tak a ni. Puitlingin thil thara kan ngaihte hi thrangthar leh thar lehzualte tan chun thring tak a lo ni hman der tawh thrin. Zoram Khawvelah hian mi thring leh thring lo tehna funga hman theih khawpa mi lar thar chu Sudden Muanga a ni mai awm e. ‘Lar thar’ kan ti naa kum 15 dawn lai lar zawm tawh a ni a, lar rei tak a ni tawh. Eng pawh ni se, Zofate zingah mi thring leh thring lo awlsam tea teh i duh chuan SUDDEN MUANGA chanchin hetiang hian zawt mai rawh.


A. Ka pu, Sudden Muanga i hre ngai em?
B. Hre ngai e. Mahse, fawren-ah a awm bo daih a, ka hmu khat khawp asin. A nupui hming pawh Dari a nih kha.
A. Kha chu Pu Muanga (Lalthlamuanga Keivom) alawm. Tunah ka zawh che chu Sudden Muanga zawk alawm.
B. Ngawi teh, Setan Muanga chu ka hre lo tawp mai. Saidan Muanga chu ka hria, ‘ A poi taluo, Siel le Salam’ phuahtu kha.
A. Ka pu chu i thring full thrak. Mak thei ngei!

Tu nge Rang (Sudden) Muanga (Slow), rang si muang bawk si chu? Eng hming nge ni ta? A ran dan nge muang a, a muan dan nge rang zawk? Hman hmawh taka zawi tea tlan mi em ni? Nge, vawt tih luat avanga thlanin a leih hial mi? Hmel chhe thur lutuk avanga ngaihnobei hial zawk? Fin lutuk avanga â, ăt lutuk vanga fing anga lang? Kawrap thiam luattuk avanga fel hlawh? Hleprukna a do thiam luat avanga hleprukna thriana man fuh? ‘Sual thra’ kan tih ang mi hi em ni ang? Sudden Muanga hming hian ka tleirawl laia ka hla phuaha ka trawngkam chheh, ‘hmangaih nunrawng’ tih min hriat chhuahtir a ni. Sudden Muanga: mak lo maw?

Sudden Muanga hi thu leh hlaa mi hrâng Lalsangzuala ir-awm atranga thawnthu ropui lo put chhuak, kawmiks-a a siama changtu ber leh a kawmiks bu hming chawitu a ni. Hawrawp puia a hming inziakna zawng hi a thawnthu bu tihna a ni a, hawrawp tea inziak zawng hi amah sawina a ni. SUDDEN MUANGA hi Zoram khawvel prawdak liau liau, kum 1977 March atranga chhuah tran a ni a. A chanchin ka ziak lai hian Bu 73-na a chhuak hman dêr tawh a. Tichuan, ngai teh, khawvela lekhabu ropui ber Baibul bu 66 chu SUDDEN MUANGA bu hian bu 7-in a khum dêr tawh tihna a nih chu! Mak ve lo maw?

SUDDEN MUANGA kawmiks tluka thawnthu bu darh zau leh lar fawr hi Zoram khawvelah hian sakhaw lehkhabu chauh lo chu pakhat mah a la piang awm lo ve. Chhiar a hlawh luattuk avanga Mizoram Sawrkarin pisaa ken leh chhiar a khap duh hial leh a khap hmasak ber thawnthu bu awm chhun a la ni. Tin, he kawmiks tluka Zoram khawvel dinhmun thar, kan hri vei leh natpuite chiang tak leh huaisen taka phawrh lanna lehkhabu pakhat mah a lo awm lo ti ila, kan sawi sual tampui lo vang. A ziaktu hi thuthlung hlui huna cheng ve chu ni se, zawlnei huaisente thrutna tlarah hmun a luah ve ngei ang tih ka ring tlat a ni.

Thawnthu phuah thiamte hi rilru lam daktor thiam tak an ni a. Chhiartute tuipui zawng an hre thiam a. Chutiang thil, an ngaihruatnaa an din chhuahte chu chhiartute tui tihzawng leh ei thiam zawngin an rawn khawrh chhuak thrin a, an dawlh zawt zawt mai a ni. SUDDEN MUANGA phuahtu pawh hian Zofaten kan ngaihsan ber Sapho thawnthu denchhena hmangin kan luhkapuiah a chhuktir a, kan tual zawlah a pawntotir a, saum leh chingal thu leh hlain a bawl a, thrangtharte lungdum zawngin Cowboy thuam haktirin pistol a ahtir trÄ•n mai a, zei takin kungfu ‘posi’ a la a, a lang ‘champ’ tlat mai a ni. Hei hian thrangtharte lung a kuai a; an ngaihsan ber chanchin chu an chhiar tui loh nakah.
Engtin nge SUDDEN MUANGA hi a lo pian? A phuahtu min hrilh dan chuan Oliver Strange-a thawnthu ziak ‘SUDDEN’ atranga a ngaihtuah chhuah a ni. Hetih hun lai hian SUDDEN thawnthu chu Zoram Khawvelah a lar êm êm a, ngaihnawm kan tiin a trawngkamte pawh kan hmang lâr hle a. Mahse, Sap thawnthu a nih tlat avangin Zofate ngaihtuahna ril ber a dek pha lova, an duhthu a sam pha bawk hek lo. Chuvangin, Zofate nun dan, thlêk dan, rilru leh ngaihtuahna phawk chhuak zo tur thawnthu, Western Cowboy anga lang, mahse Zopa tak ni bawk si siam duhna chu a rilruah a awm a, SUDDEN MUANGA hi March 1977 khan a lo piang ta a ni. Kalchar hrang daih pahnih hmeh bel a nihzia chu a thawnthu hming leh a changtu ber hming hian a hrilhfiah nghal a. Inrem thlapa a dah thiam hian a phuahtu themthiamna a tilang chiang êm êm a ni.


Sudden Muanga hi ‘foreign return’ a ni a. Pa daihzai, ‘si’ ngah tak, thil thiam ve zul, mahse Zofa tam tak anga prinsipul nei ve lo leh thil tithra peih tak tak lem lo, nimina thra a tih em em pawh a tuk lawka ning leh mai, a tlakna leilung azira che mai zel thrin, a thiltih apiang mahni inthiam chawp zel, eiru thei dinhmuna a awm chuan eiru a, eiru thei dinhmuna a awm loh veleh dikna leh rinawmna ngaina leh thrin si a ni a. Eizawn nan sawhthing hmun a siam ve a. Thawk ve peih mang si lo Hrangêka te’n a sawhthing an lo ruksak thrin chu a haw hle a. Tichuan, rukrukna leh hlemhletna do leh tibo turin pistol kah leh kungfu a zir a A lo lâr chho zel a, Khawnuam Sheriff a lo ni ta a. He dinhmunah hian thawk mang lova neih êm ûm te leh mipui chan ai eiruksak dante a lo thiam ve ta a. Millionaires chu ni em lovin Milianneires a lo ni ve ta hial a ni. He a chanchin ka ziak lai hian Tribal Billy Grahama nih tumin Gospel Camp a hawng a; Pathian nung, engkimtitheia fate chuan tlawmna nun ni lo, nun sang an nei tur a ni tih thu a zirtir ve thung a ni. Speaker changkang china inngai, ram thim tak tak va tawn ngam lo leh tawn ngai lo, a eng tawhsa sawi thim chawpa, a tui thra thra eia khawsaho nun hi ‘tlawmna nun mawng pawp’ niin a hria a, an hmai chhanah a khak fawk fawk mai a ni. Zofate hun tawng ang zela chê a ni a, Sudden Muanga kal chhoh zel dan tur hi a thawnthu ziaktu pawhin a hre bik lo.

Engah nge SUDDEN MUANGA hi Zoram khawvelah hian a lar êm êm? Zofaten kan ngaihsan ber Sapho zingah pawh fel chungchuang Cowboy nungchang pu si, kan trobul chhuahna nia kan hriat China-ho insual thiam dan chi khat ‘kungfu’ thiam filawr ni bawk, mahse Zopa dik tak ni tlat si a nih vang a ni hmasa ber a. Western Cowboy + Bruce Lee + Mizo a ni. Phawi rang zingah pawh rang zual a ni a, a pistol phawi lai tuman an hmu hman ngai lo. “Pathianin a hmu hman ang em aw?” tih hi an inzawhna a ni fo. Chuvangin, a pistolte hi puak sa hian a pai trèn mai thrin a ni. A kah thiam zia lah chu, mel nga dana fanghmir chaldar a verh tlang siah siah thei. A beng a vâr hle a, mel nga dana fanghmir kal ri thrap thrap leh an hawhaw ri a hre thei bawk. Kungfu lah chu China-ho tizak thei khawpa zei, lei atranga feet sawma sangah thlawkin kungfu ‘posi’ hrang hrang a ‘show’ thei bawk a ni. Hei ngei hi Zofate duhsam tling khawpa thil thiam, kum zabi sawmhnihnaa Zofate ‘Superman’ piang hmasa ber chu a ni.

Kan ‘Superman’ hian talen a nei thra êm êm a. Zai thiam a ni a, Sap ramah pawh hun rei tak zai tawh thrin, mingo zingah pawh lâr ve tak a ni hman a. Mahse, “Van ramah chatuanin kan la zai tho dawn a, khawvelah erawh chawlh hahdam rih a thra e” a ti a, a hâi mai a. Inkhelh lamah pawh zei tak a ni a. futbawl pet phei chu hnehsawh tak, boruakah pawh khalh zar zar thei a ni a. Mahse, a thlirtu nih hi milian hna zawka a ngaih tlat avangin inkhelhah tel lovin a entuah a trang tawh zawk thrin a ni. Khabe leh hnâr changkang tak a nei a. A hnâr phei chuan zawlaidi a ken tel bakah mel thum dana zu an thuhrukte pawh a rim atrangin a awmna a hre dik chat chat thei a; a hmang trangkai hle reng a ni. Khabe chuang liam a nei a. A khabe sep thiam avangin amah that tumtute pawhin an thrulh phah zel mai a ni. A neih duh miah loh nulate pawh a khabe chănga a khalh buai tawh hi chuan buan chak lo nih chu menah an thlak mai zel. Mahse, tlangval laia nupui neih hi thil inhmeh lovin a hre tlat bawk si!

Insum har a tih ber chu zu leh nula a ni a. Zu nghei ai chuan zu ngei lo chi nghei mai hi awlsam a ti zawk. “Miin cheng sanghnih nei se, zu in nachang hre si lo se, a tan enge sawt ang” tih hi a changvawn ber a ni. NULA TRY DAN tih bu a nei a, a chhiar bel hle a. Nula tawih deuh a hmuh changin, a hun leh hmunin a zir chuan ‘Bawh-thut-Pawlisi’ a hmang mai thrin. Setana’n tihdamna thilpek a pek ve pawh nula mal zut nan a hmang ral thrak.

Zofate hi mi thil thra tih emaw hlawhtlinna emaw hlutpuia chawimawi ahnekin insawiselsak leh ngaihhohsak te hi kan ching a; kan itsik vang a ni mai thei. He rilru hi hre rengin he thawnthu ziaktu hian Sudden Muanga hmel pawh hi a ti thra ngam lo a ni. A hmel a chhiat viau hian miin an ngaina zawk a. Hmelthra ta viau se, talen a nei thra si a, mi tam takin kan ngei mai dawn a ni. A hmel chhiat hi a nihlawh phah zêk a: mi thil sual tih dan pawh va zirin eng ang pawhin va khawsa se, awm rêngah miin an ngai a; nula lakah a han insawi theih viau pawhin a hmel nen ngaihtuahin tuman thik enah kan en lo nghal pang mai a ni. A tih a piang ‘Em em a!’ mi tih aia hleihluaka thil ti mi ni mah se mi huat a hlawh ve lo. Tunlai ‘Chhandam fa’ intiho, Pathian hre phak lek lova Kohhran pawl tana hna thawk thrinte ang hian nung ve mah se mi ngei a hlawh ve lo. Hei hi a ziaktu Lalsangzuala themthiamzia a lanna chu a ni.

SUDDEN MUANGA lar êm êm chhan dang chu Zoram khawvel dinhmun chiang taka phawrh chhuahna a nih vang a ni bawk. Kan khawtlang nuna siksawina tinreng, kan pawlitiks kalsiam, “Vairampurah zuk intlaktlum siak” a tih mai te, kan thil hlutzawng leh hlut lohzawng inthlak zel avanga hlemhletna leh hleprukna a hluar tawhzia te, kristian inti si ten Pathian hre fuh hauh lova kohran pawl rawng bawla kan hmanhlelh dan te, lemderna chirha kan tlak thuk takzia te, kan ekawnawmiks dinhmun thawpzia te, thil thra lo leh hlauhawm chi hrang hrang mi rawn rûntute chu he thawnthuah hian kan hmu. SUDDEN MUANGA hi kan ram leh hnam hmelhmang chiang taka a lanna darthlalang a ni.

A ziaktu Lalsangzuala ngeiin, “‘Sudden Muanga hi kan hun tawng ang zelin ka kaltir mai a, a changin mi sualah ka trantir a, a changin mi thraah. Kohhranah emaw, politics-ah emaw, Social thilah emaw, mi thiltih dik lo leh thr lo ka tihzawngte chu Pu Muanga hi hleihluakin ka tihtir a, Sapho thawnthu/comics angin a changtupa hi pa thra tak leh pa fel tak a ni lo. A thrat lohna atranga chhiartuten thil thra zawk an chhar theihna tura ruahman a ni zawk: eiruk ching miten ‘Em em a’ an tih zawk tur te leh zu ngawl veiin ‘Em em a’ an tih zawk turin. Kohhran chungchangah pawh hleihluakin kohhran a hmangaih a, Pastor te paw’n ‘Em em a’ an ti hial zawk a ni. Pathian hre pha hman lo lekin Kohran tan hna a thawk thrin a ni” tiin min hrilh.

Zopa naran boruak hip phak aia sang dawng pha, feet 5 leh inches 6 a sang, pa inkhaithli, hmai fang thra leh tawlh lam hret, Mongolian hnar aia Aryan thlahte lam hnar hnaih zawk, jâng kÅ­l lam hret, hăng ngaihnobei tawka hăng, SUDDEN MUANGA hringtu Lalsangzuala hi Aizawl Thakthing vengah January 13, 1951 khan khawvel êng a hmu tran a, unau pianpui mipa 4 leh minu 4 zingah mipa zinga naupang ber a ni. A pian kum December thlaah Zofate Babel khawpui Churachandpur-ah an pem chho va. A pa Lalnghinglova Varte chu pa challang, hawihhawm leh mi kawm thiam tak a ni a, ‘Paharha’ tiah hriat a ni ber a, a hming pawh a pu zo hle. Chutiang lamah chuan Lalsangzual hian a pa a chhun lo hle: pa ngawichawi lam, trawng tam vak lo, chik taka thil ngaihtuah mi, a hmel lan dan ai daiha thuk zawk, dawnril, filawsawfar a ni.

Zirna lamah Churachandpur College atranga B.A (Distinction) leh Jawaharlal Nehru University (Imphal Branch) a M.A. (History) tling chhuak, pawl sang mai ni lo, mithiam a ni. Mizo Department, Lamka College ah Senior Lecturer ni a. Ani hi a thu chang thlum a ni mai lo, a zun pawh kum 1985 atrang khan a thlum tran ve a. Hemi avang hian a buk rih dan pawh 54 kgs lek a ni a, Sudden Muanga ang maiin a ria thlarh reng mai a ni. Mahse, kawmiks siam thiam lamah chuan Zofate zawng zawng intel khawm pawhin tunah chuan kan bûk hneh ka ring lo. Khìn tak a ni.

Churachandpur khawpui chhung luh dawnah Chiangkawn leilawn a awm a. He leilawn atranga meter 100 vel leka hla, kawng sir vei lamah dawr pakhat, lehkhabu leh thil nepnawi zawrhna i hmu ang a. Hai rual lovin SUDDEN MUANGA DAWR tih inziak i hmu ang a, chu chu Sudden Muanga pian leh murna, Lalsangzuala bu zawl a nih ring mai la, i ring sual lo vang. December 27.1991 zing dar 10-ah a bu zawlah hian ka zuk thrawng a. Zofate thu leh hla, kawmiks thawnthu lama thawh-hmahruaitu, kan literechara mel lung lian tak min phunsaktu chanchin tlem leh a Superman siam dan chanchin chu ka ziak phah ta a ni.

A hma a kan tarlan tawh ang khan SUDDEN MUANGA bu hmasa ber SUDDEN MUANGA LEH SAWHTHING RUKHMANG tih, kawpi 200 lek chu March 1977 khan chhuah tran a ni a. Phûng zinga piring vawrh ang maiin rei lo teah a kawpi zawng zawng chu an lei fai ta duak mai a. Miten chhiar nuam an lo tih tak êm avangin a kawpi pawh a ti tam chhoh zel a, a chanchin ka ziah lai hian kawpi 3500-4000 lai tihchhuah a ni tawh. Churachandpur leh a chhehvelah kawpi 300 vel chauh hralh a ni a, a dang zawng zawng chu Mizoram, a bikin Aizawl leh Lunglei lama thawn zawh vek a ni. Chumi awmzia chu, Churachandpur bial (Manipur South District), Zofate ram luah chhuangah hian mihring 600 zelah mi pakaht chauhvin a lei a, Mizoramah chuan mi 195 zelah mi pakhatin a lei ang tluk a ni. Hei hian lekha chhiar lama kan changkan dan inthlauhzia a sawei fiah hle awm e. Ka lekhabu siam ZORAM KHAWVEL pawh Churachandpur biala kum khat chhunga an hralh zawng zawng aia tam chu Aizawl Secretariat velah darkar khat chhungin an hralh zo thrin a ni. Ram hmasawn leh nun changkang apiangin lekha an chhiar nasa a, finna thar ni tin an zemah an seng lut thrin. Ram leh nun hnufual chuan hriatna thring a ring a, a thruanawp thrut reng mai a ni.

SUDDEN MUANGA hi a chhuak hmasa lamah chuan fiamthu nuihza deuh hlir a ni a, naupang leh thralai lamin an lawm hle a. Mahse, mi changkang deuh leh kohhran upa leh pawlitisian te pawhin an lo chhiar ve thrin tih a ziaktu Lalsngzualan a hriat chuan fiamthu ringawta chhunzawm chi niin a hre ta lo va. “Chuvangin, tun hnu lamah hi chuan khawtlang, kohhran leh pawlitiks siam thratna hmanruaah hman ka tum ta zawk a ni” tiin min hrilh. A sawi zel dan chuan, “A thawnthu tam ber hi Mizorama thil thleng, chanchinbu leh thrian threnkhatte min hrilh atranga ka siam deuh ber a ni a. Rilruin a thawnthu kalhmang tur ka duang lawk a, ka ziak chhuak hmasa ngai lo. Ngaihtuahna a kal tluan lai chuan zan khatah stencil 5 lai te pawh ka ziak zo thei a; lehlamah chuan thla khatah stencil pakhat ziak zawh theih loh chang pawh a tam mai. Chuvangin, issue khat (pages 20) siam nan hian engtia rei nge ngai tih hi chhan thiam har tak a ni” tiin min hrilh bawk. Kum 15 chhung hian bu 73 a siam tawh a, kum tin bu 5 tluk, ni 75 zelah bu khat a siam tihna a ni.

Trawng thar chungchangah ama chher ve reng reng nge, miten an lo hman lar sa a rawn puahchhuahpui tih ka zawt a. “Ka chher ve reng ai mahin an lo hmanlar tawhsa a tam zawk. Abikin Aizawl khawpuia an hman lar khu a tam hle. Chanchinbu atrang leh thrian threnkhatten min hrilh atranga ka hriatte an ni. Tin, Aizawla lar kher lo pawh henglai Manipur khaw hrang hranga an hman lar, Mizoramin an la hman ve lohte pawh Sudden Muanga trawng kam anga a han kal hi chuan Mizoram mite pawhin ‘slang’ thar angin an lo pawm ve zel mai. Entir nan, Hmar tawnga ‘Met’ tih leh ‘Mak thei ngei’ tihte pawh hi tunah chuan Aizawl pa pawhin a hmang ve tawh fo mai a ni. Tin, ‘Nguar ang’ tih ang rengte hi chu keiman ka chher chhuah ve a ni. Tun hma deuh khan trawnglerah, ‘Kal ngial ang’ tih an ching thrin a; chumi hnuah ‘ngial’ kha ‘ngiar’ in rei fe hnuah an thlak leh a. Hemi thlak leh nan hin Pu Muanga trawngkam atan ‘Nguar’ tiin ka thlaksak ta a. Ngial-Ngiar-Nguar a lo ni ta a ni. Tin, ‘gui gui’ tihte pawh hi Pu Muanga zei lo fe, inti zei sia a kal ‘gui gui’ atan a lo inhmeh leh zel a” tiin min hrilh bawk.

Tin, Sudden Muanga’n tawngkam a hman a piang zoram khawvel hian sawi sep awm lovin a lo pawm zel a ni tih a chianna em em chu, a ziaktu ngeiin hetiang hian min hrilh bawk: “A chang chuan typing mistake te pawh hi a lo awm thrin a, hengte hi trawng thar, ka tihluih renga ngaiin trawng thar a lo chhuak ve thrin bawk a ni” tiin. Zofate rilruah Sudden Muanga hian hmun a luah thukzia hetiang aia sawi fiah ngaihna awmin ka ring lo. Tin, trawng thar chher leh hman lar thuah Aizawl hi a hnukpui niin a hria a. “Aizawl khu Zoram headquarter a ni bawk a. Annin an hman phawt loh chuan trawng tharte hi a lar har hle. Annin an rawn hman chuan Mizo trawng dik lo pawh mawi zutin kan hre mai zel a ni” a ti.

Zofate zinga lar fawr ber ni thrin Pu Chhura, khawvel mi zawng zawng trih huai, thimna lal Phungpuinu hnehtu, kan daktor neih hmasa ber leh Mawngping hospitala Surgeon hmingthang, thih awmzia te pawh amah ngeia fiah tuma lo bei vak tawh, a fin luattuk avanga mi â anga awm der thrin leh Zofate Superman Sudden Muanga hi tu nge ropui zawk ang tih ka zawt a. Min chhanna chu: “Pistol kah leh kungfu-ah chuan Sudden Muanga hian a ‘Great Great Great Grand Father Chhura’ chu nasa takin a khûm tawh a. Tin, sikeisenah pawh inkah kai tumin a han thlawk thuak thuak tawh bawk a. Mahse Apache-ho avangin lei lamah a lo tla thla leh ta zawk a ni. A chang chuan a fin êm avangin a inti â der ve thrin a. Hetah hian a Pu Chhura kha a la chhun hle a ni” tih a ni. A thawnthu a kal zel ang a, Sudden Maunga hian a Pu Chhura hniakhnung zuiin damlote pawh ngaihtuahna khawl ringawt hmangin a la zai ve mahna.

A chhiartu a zirin lehkhabu hi ngaihnawmin a ngaihnawm lo thei a. SUDDEN MUANGA hi threnkhat chun a tir lam chhuak, pistol nena inkap rep rep lam pang leh a fiamthu lai te kha ngaihnawm berin an hria a. Threnkhat chuan pawlitiks chungchang sawina lam hi thra berin an hre bawk a. Threnkhat dang erawh chuan sakhaw thila lemderna te, lelohna te leh hlemhlêtna te hluar nasatzia a rawn phawrh chhuak te leh thlirna tukverh thar a rawn hawn thu hi an chaw tak khukpui ber ve thung a. A ziaktu chuan “Holy War hi thra ka ti ber” tiin min hrilh.

Holy War (Indona Thianghlim) a tih hi kei chuan Unholy War (Indona Tenawm) ka ti duh zawk a; kohhran thianghlim, Sudden Muanga enkawl lai leh Pawl Pawl ti lo pawl, Hrangêka hruaiho indona thu a ni. Holy War hian bu sawm, comics Issue No 45-54 thleng a awh tawh a, a la kal mek zel a ni. Misual Hrangêka hi a lo piangthar a, kohhran lehkha nei si lovin Rualrem City-ah thu hril a tum a. Sudden Muangan an kohhran biak inah thu sawi a phal loh avangin Hrangêka ho chuan khawlaiah Hall atan puan in an zar a, thu a sawi ta tho va. Zofate, mahni pastorte leh tirhkohte ning thuai a, thuhriltu mikhual veivak lawma te chuan Hrangêka chu an bawr nasa hle a. Tichuan, kohhran inkaihhruai dante chu sawiselin mi tam tak a hruai khawlo ta a. Sudden Muanga thin a rim a, Sheriff tranpuinain Hrangêka chu a man a, ‘Inti Isua’ tiin khengbet turin thu an ti tlu a. Mahse, Hrangêka chu a tlan chhuak a, a zuitu tam tak nen Rualrem City chu chhuahsanin khaw thar an din a, chutah chuan Lalram Thar dinin, mi thianghlim inti-hote chu an awm ta a ni. Hrangêka leh a pawlte hian kohhran tihchhiat chu Pathian hnaah ngaiin thlawhna te, tank te leh laipui te hmangin kohhran thianghlmim chu tih chimih an tum a. Lehlamah kohhranho zawng zawng chu inzawmkhawmin ‘Allies party’ an din a, Hrangêka chu an do ve ta a ni.

Lalsangzuala ngeiin “He comics hi han en mai chuan World War II kha ni maiin a lang, mahse tun lai Holy War dik tak a ni tlat si. Rinna avanga hnam khat pawh indo vak theih kan nihzia thu a ni. Threnkhat tan chuan a ninawm hle tih ka hria, mahse kei atan chuan a ngaihnawm berin ka hria. Tun thleng hian Zoram khawvelah pawh hian he Holy War hi chu a kal tluang zelin ka hria. Ka ziak tui pawh a ni ang, Issue dangte chu Part III lek lekah a thawnthu ka titawpa, Holy War erawh Part sawmnaah pawh a la tawp thrathrum lo a ni” a ti.

Sa-um leh chingala bai leh bawl SUDDEN MUANGA hian thil a letling zawnga ngaihtuah dan leh thlir dan min kawhhmuh a, chu chuan mi a tibengvar hle a ni. He thlirna tukverh thar min hawnsak avang hian chhiartute thil thlir dan leh ngaihtuah dan a tihzau phah ngei ang. Entirnan, Bu 71-naah chuan tlawmna nun zirtira au vak vak te hi tlawmna nuna chhuk duh dêr lo te an nihzia hrilfiah nan kristiante chu Pathian chhungte leh mi thianghlimte nena tualkhata kan lenho theihna tur chuan kan nun kan tisang hle tur a ni tih thu a au chhuahpui ve thung a. “Pathian fa kan ni tih hre rengin, heng mi hnuaihnung leh nun tlawmte angin eiruk te, hlepruk te, mahni hmasial te leh khawvel nawmsip bawlna lam thilah te hian i inhnamhnawih ve lo vang u. Hengte hi chu duh leh tlawmna nun neiho hian ti raw se. Keini zawng tlawm thei kan ni tawh lo; Pathian nung fate kan ni zawk. Kan Pathian hi engkim ti thei a ni a, a fate pawh hian kan chhunin kan nun a sang vah tur a ni” tih lam zawngin a sermon ta piap piap mai a, A thusawi hi ka chhiar lai chuan Protestant pawl lo din chhuah nana sulsutu zinga pakhat John Calvin-a thukhawchang min hriat chhuahtir hial a ni. A thu auchhuahpui dikzia fiah nan tlawmna nun sawia hûk pap pap Evan Khuala a hmang a; a rin ang ngeiin a tlawmna nun chu tlawmna nun mawng pawp a lo ni reng a. He tlawmna nun mawngpawp hi kohhran hripui vei ber pakhat a ni a, a vei nasa ber chu kohhran hruaitute an ni.

SUDDEN MUANGA ka lawm êm êm chhan dang pakhat chu, Lusei trawng ngei hmanga MIZO Trawng piang mek chanchin ZORAM KHAWVEL a ka sawi lan chu a tak ngeia tranlatu leh titu a nih vang pawh a ni. “Churanchandpur hian Mizo trawng thranlenna tura mamawh bawlhlo thra a nei kim deuh vek a ni” (p.36) tih ka ziak ang khan he Zofate Babel Khawpuia seilian thrangtharte chuan zir hah pawh ngai lovin Zo hnahthlak trawng hran hrang pakua an thiam bakah Meitei trawng leh Hindi tlem azawng an thiam tel nghal bawk a. Heng trawng hrang hrangte hi inkhak lovin zawi zawia inla tawnin an luang tlang a, tun atranga kum za velah chuan Zo trawng tlanglawn pakhatah an la inchhun khawm vek a rinawm. He Zotrawng lo thranlenna tura khăn thra berah hian SUDDEN MUANGA ziaktu hi a seilian a, Zotrawng thranlenna atana hmanrua trangkai tak leh duhawm tak a lo ni chho ta rêng a ni. Thrangthar lo la piang zel turten Zotrawng lo thranlen dan chanchin an chhui apiangin SUDDEN MUANGA ziaktu thawh hlawkzia hi an hmai ngaiin ka ring lo.

Thu leh hlaa inhmangte’n SUDDEN MUANGA atranga an zir tur nia lang tam tak zinga pakhat chu hei hi a ni: eng thu pawh sawi se, chhiartute luhkapuiah a trumtir thei zel mai hi a ni. Eng anga thu thra pawh ziak ila, chhiartute ei theihzawng leh thrial duhzawnga kan bawl loh chuan mi chhiar a hlawh ngai lo. Sapho chhiar tur a nih chuan an chhiar duhzawnga ziak a ngai a. Saphovina an chhiar duh em em kha Zofate chuan hnim pawh kan hnim duh kher lo vang. Thu sawi leh ziak reng reng a chhiartute leh ngaithlatute kalchar huanga kan khung fuh chuan a hlawhtlling a, kan khung fuh loh chuan a hlawhchham mai a ni. He thuruk hi Lalsangzual hian a man fuh hle a, a hmang nghal bawk a. Chuvangin, a SUDDEN MUANGA hi Zoram khawvelah lâr lo ziazang a ni lo. Kan Superman a ni si a. (An extract from Zoram Khawvel-2, 1993; p.154-170)
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate