Kum 2012 lai khan India Hmarsak biel-a a hmasatakna ni dingin Manipur State a chun Pre-Paid Electricity connection chu Manipur Capital Imphal hmun thenkhat khat a hai tan a lo ni taa. Hun hung liem peiin hi sin hi fe pui pei a nih a. Tuhin ei chengna ram ngei, Churachandpur khawpui sunga New Lamka hmun a hai inbukna sin tan mek a hung ni ta bawk a nih. Hmasawnna, inthanglienna kalbi pakhat a ni ding am annawleh mi harsa tamtak hai tadinga harsatna sukzuoltu a ni ding ti chu mi thiem thenkhat hai ngaidan a nih. Eini rawiin iengtin am ngaidan ei lo nei ve tawl ding chu. Pawisa ei sung theia ei dit ang ang kawlphetha ei hmang thei ding lei el a a tha taluo ei ti a ei lawm khawm a lo ni thei tho. Tamtak tading chun lawm khawm um hleng a ta a then ta ding chun ei hrillang ta angin harsatna sukzuoltu pakhat an chang ngei ring a um.
Khawvelin hma a sawn deu deu, mihriem le rambung haiin hma an sawn deu deu lai zingin Manipur chun harsatna namenlo a tuok Electric harsatna hin inkieng tieng nekin zuol tieng a pan tiel tiel leiin a buoipuitu le ngaituo tuhai tading khawma a luhai um thlak hle dingin ring a um. Hmasawnna le inthanglienna dinga mihriem haiin ei pawimaw em em pakhat chu Kawlphetha a nih. Hi hi bo hin tulai rama ding lem chun khawsakna harsatak an chang thei tah. Ei khawl hmang, ei thuomhnaw nei hai a min huol veltuhai hi kawlphetha thahratna hmang lova dam zo loa thi le sie el ding tamtak a um.
Chu tieng chu hun sienla India ram chu mihriem zalenna insangtak el pakhat a nih ei hriet seng a. Mi ram dan tha hai po po lakhawm a dan tamtak nei, dan tam taluo leia zui seng lo hiel nei ti thei khawp hiel a dan le dan tha hau. Hi lei hin suolna khawm a pung hrat em em a, hremna mumal tak hi a tam naw a nih. Mihriemna hi danin a lo inza em em lei ni dingin ring a um.
Fundamental of Rights-a 'Equality of Status and Opportunity' ti ziek ei hmu a. Preamble tawp taka- hi ni November 26, kum 1949 hin hi inawp dan hi kan pawmin kan inpek ti ei hmu nawk a. India ram khawmuol lientaka chenghai ta ding a nih. Sawrkarna siemtu mipui le sawrkarna cheltu haiin hi thil hi ei hriet tlat dinga tha a nih. Mihriem hai ngirhmun in ang le inthlierhranna um lova sie hi India inawp dan danpui tak a ni ngei ring a um tam hrie naw inla khawm. Nisienlakhawm, hi hi thil hi dan a um ti bak chu hriet ding a tam naw hle a nih.
Tuta kawlphetha inzawmna nei mek le inzawm khawm hin ngaituo sin ei tiu. Ieng ang chie in am a hausa hai le a a pasie hai kar hi um tang a ta? Sawrkar hi tu ta tak am a na? Sawrkar hi tu ta dinga ngir am, mi hausa le a neinung hai ta dinga ngir sawrkar a ni chun mi pasie le mi hnuoihnung hai sawrkar khawm a ni ngei ka ringa andik ka ring bawk a nih. Anleh, chuong chu a ni si chun Pre-Paid inzawmna chu inbukin a um ta zinga thla khatah, thla tin pre-paid inzawmna kawlphetha hmang theina dingin 500-800 (Bawr vel) sung zie a hung tul ta ding a nih, hi neka tam khawm sung a tul el thei ei la hriet chieng nawh. Pawisa sengna ding dang dang hai chu ziek lang kher lovin ei ngaituo zawm dingin sieng ei ta. Nitin a fak fawm zawng mi tamtak hai ta dingin thla tina a chunga pawisa ei zieklang neka tlawm lo pek hung tul zie ta ding hi iengtin am pe zie tang an ta? Hi hmangna man chau hi pawisa sungna ding a ni naw ding chu a chiengsa, fak le dawn, sil le bil dam-khawsuokna dinga pawimaw tak tak a tam hle. Anleh, an pek thei ta naw phat leh an inthim bawr bawr el ta ding ning a ta, chu chu sawrkarin hmasawnna lampui a dap dan indik tak ni thei a tim? An var thei lai zinga an inthim theina ding lampui a ni ta tlat. A nei deu hai ta dinga sawrkar kha mi hnuoihnung hai ta dinga sawrkar a ni ve ta naw a, a ni naw sa khawma a pasie le hausa hai inthlierhranna lientak el a pieng ta zing a ni el ding a nih.
Pre-paid ei ti chun ei Mobile hai khawm lungril ah a hung inlang a. Mobile hai leh inangna tak a neia, inang naw na khawm a nei met bawk a nih. Mobile chu ei recharge a ei hmanga ei hmangzo phat khawm a la var zing a, call, sms hai khawm ei la dawng thei zing bawka tangkaina lientak el a la neia, battery a bo naw lem chun a mi thisan el naw a hmang thei zingin a la um a nih. Net pack ei nei lem chun tangkaina lientak el a la nei. Nisienlakhawm, kawlphetha ruok hin chu i recharge na i hmangzo hun le a hringna satthlak pek kha a hung inruol ta nghal pei ding a nih. Hi hi an danglamna, an inangnaw na chu a nih.
Hi lei hin a nih tuta pre-paid inbukna hi fumfe taka ngaituo a tul chu. Tuhin kawlphetha meivar ei hmu tha naw a (Tulai a zie um deu), hi pre-paid inbuka hung um hin ei renga ei hamthatna ding a chawksuok ding am mi tamtak, a nei le neilo hai kar lien lem a mi siem pek lem ding? Hi hi thil hi sawrkarna indiktak mipui hai hmakhuo ngaina leia rawt a nih ei ti ngam tak tak ding am? India sawrkar hi a tha em em a mipui hai a mi ngaituo hle a scheme dang dang, act dam, le a dang dang ei hamthatna ding a siem rawn hle a nih ei hriet le ei hriet naw tam a tih. Nisienlakhawm, tuta Manipur sawrkar a thil tum taka hin chu mipui hai hmakhuo ngaina leia a thaw a nih hang ti pawng chawr chu ngam a la um naw deu hmel hih.
Manipur a kawlphetha a chau em em nasan pakhat chu a hmangtuhaiin fee an pek that naw lei hi suonlam awm pawl tak le indik dinga ei ngai chu a nih a. A pe naw tamtak chu um ngei an tih, a pe khawm tamtak an um dingin ring a um. Amiruokchu, hi kawnga harsatna le intodel nawna lientak el sawrkarin sukbo a tum dan hi tuta a thilthaw mek nek hin lampui dang la hang dap sienla chu a thalem el naw ding am a ni maw. India Hmarsak biel a hin Manipur neka changkang ram an um nuol ding a nih. Hieng hai hin iengleia tu chen chena Pre-paid connection an la hmang naw zing am ana? Ei neka ram changkang le intodel haiin pre-paid dan a buoilo ding mihriem a tam lem umna dinga hai hi thil an la hmang ve naw tlat el hi hmasawnna, intodelna a ni tak tak dim ti hi ringhlana lien tak el a min neitir. Pre-paid inzawmna hi ram pasie le mi hnuoihnung hai ta dinga siem a ni ring a um nawh. Iengpo khawm nisien ei thaw thei umsun chu ei hril le ziek po hi a nih.
Pre-paid hin ei hnufuolna le ei harsatna a mi sawk zangkhai pek am ei harsatna le ei hnufuolna sukzuoltu chau a ni lem ding. Lo thlir zing ei tiu.
