Ei hnam nunphunga zie mawi em em pakhat chu lawmzui/inlawm hi a nih. Tiena tlanga inthawkin aruol ruola sinthaw mi ei lo nih a. Butukhuonglawm dam hi a khuo nawta ei lo thaw hlak a lo nih. A bikin lawmzui hi hlothlo lai ruoltha bik zuol hai kara thaw a ni deuh tak hlak. Thlado-Thlahmur thla, fur hun a hung tlung zat hin Zawlkhawpui-a hlothlo laia lawm ka zui lai kha ka hriet dawk zie hlak. Muolveng (Lalveng)a inthawkin lekhabu sa chi ruok- Alzebra, Chakravarti, Geometry, Commercial Geography le zieklobu iemani zat zak inkak rakin ei kep a, mi u hai daihnai lo fe ding ei heih intuokpui dam khan chu, sikul kai inla khawm lungrila thildang an leng thei nawh. Summer vacation tlung zeu zuo sien, lawm zui inla ti kha lungrila lien tak a nih. Hla phuok thiemha'n "High School runah kan lawi ngam nawh, Kei ka lungdihai an kai kim ve si nawh; Mi'n absent-tir el rawh Di leiin" an lo ti chu ei hla a lo ni ve zing el.
Summer vacation a hung tlung le inruolin ei lekhabuhai ei inkhup nghal hlak a. Zawlkhawpuia um lai kum 1958 Ramthazau nei kumin lawm ka zui ve a. Hi tuma ka lawmpahai chu Zothangkung, Zawlkhawpui Maradona, tuta Muolvaipheia um tah le Vungzathang, Rev.C.C.Rema sangpa; ama hi an kaphlum a; tu kum January 15-a Zawlkhawpui Day le Dr H.Thanglora lungdaw hawng tum khan, a lungdaw thulbuk hnuoia lo um ta chu kan la zawngdawka, a thlan lung lo inawn ta chu ka kei ngir nawk nghe nghe. Kan lawmnu chu Zawlkhawpuia hril hat tling ve phak, amiruokchu ama khawma pielral a mi lo inlawisan tah leiin a hming chu hril dal ei tih.
Fur le nisapui hnuoia mise laia sinthaw e ti loin, lawmhai le hlothllo dam kha chu a lo va'n hawih de aw, nisa tlak hmel khawm ei hriet nawh. Ei lawmnuhai loa fe ding ni lem chu, inhma deuhin tinhmunah ei lo nghak a. Inkhieng thingkungah ei ngaizawnghai hming lamtawi dam tuthlaw'n ei lo khen hlak kha tie! Lawmnu a hung tlung zet chun, ei tuthlawhai ei inphurtira, ei hei sawm hnek hnek khan chu tu dang ei lo ngai bik lem.
Lawmnu khan fenar dum a bi a. Lo lama vadung ei hei kan chang, a fenar hu inlauin a mal chung chen a hang hlim a, a khuoivalawn inlang zawk dam khan mit a suktlaih.
Lampui intluonin hohlim malama fe ei ni hlak lei khan hriet naw karin tu ei zuk tlung a. Chawm khat namthlakah ei hei inthung a, statesman lekhazuol ei hei pak khu hlet hlet a; ral khing tienga sakhi inphawt ri khawm ei hei hriet zing a. Nisapui hnuoia hma ei hei rem a, lawmnu bula ngei hma ei puh a; an loa fe ni lem khan chu ei insiek bika, thla ram thlaa khuongbai lam ang sar sar ei nih. Lawmnu'n "sawl I ti, a zaiin" a ti lem khan, "thaw zuol rawh" ti ang char a nih, kunghmui dam kha chu ei kik thler thler el a nih.
Thawk khat hnunga lo laia inkhieng thingtluon chungah ei hang chawl hadam meta, lawmnu'n tui a hung sem a, inting rim innam hawka Zotui thieng ei heih inkhiet pap pap dam kha chu inhnik tak a nih. Fanghma dam a tlung ta bawk a, lawmnu'n tuthlawin fanghma a hung zel a, kut bal pawisa loin ei hang fak hmier hmier dam kha a tlukpui hril ding a vang.
Sana dang ei ngai nawh. Nisa a hung indinga, inlawi a hun. Lawmnu'n bufun a heih sut a, a lailung a heih khik kuoa, tuoiterek sathu inhuom bawta suong a zuk bun a, a tui luong tha thei rak loin. In neinu'n behnazik dawng, dawlzik, leng maser, berul le a hna dawng le a dang dang pil belin tuah a lo suong a, tampui le vaimin dawng a lo but bawk a, a tui tak tak kha rawtheikhuongin ei hei dawna, thlum deuh ngieuin, a lo van thaw chi de aw! Bufak khawpa dawnkhaw le vaifanghma dessert ang zie zanga ei heih fak nawk lem khan chu, ei khawp inana, imu'n a mi zim hlak. Lo ei inzang deuh lem chu, chawmkhat namthlakah ei la zal veng veng hlak.
Fur hun laia theira -pangkai, haivamin (theihai a mu dawl khawp chauh) dam le theichang ra hmin tuor dam kha inlawi malamin ei hung ve pei a. Lawmnu'n "U, Thang, lawn insang naw rawh, tlang i ti" an hang ti lem khan chu, "lawn insang deuh deuh rawh" ti ang a nih.
Theichang thing hring hi thuklukham dingin a tha bik, an ai sawt hlak an tih a. Tum khat Ramthazawla inthawkin lawmnuhai thuklukham ding theichang tuoitha ka hung puta, an tuola ka tet thawk dam kha chu aw, ieng le'm hrilkhing ei ta! Tulaia mi thenkhatin an ngaizawnghai birthday nia smart phone pek leh an hrilkhi thei dim!
Lawmzui naw chang khawm zana mi u hai le ei lo intiem ta angin, an lawi hmasa sa sulinthliek ei ti a. Anni an lo inlawi hmasa tuma, lamtheah ngaidi chunga fanghma kelrang tuoithaah ei hming inawn tlieua an lo ziek dam kha a mawiin a hlu bek bek. Ziek le Bible tiem thei tawk chauha lekha inchuk an ni khawmin lung a awi tawk, Ph.D di khawm ei hriet phak nawh. Sulinthliekna fanghma kha zuk fak el khawm kha ei inpama; ni khat ni hni hnunga fak naw thei a ni si nawh. Ei zuk khawiha leh, fanghma tedawng a mu khawm la chang lo kha,
Fanghma tuaitirte sawl mi'n thliah,
Chang lo mahse a chia dah ka nuam e;
Vannei thil thuin a to mana?
ti hla dam chawplechilin lungrila a hung inlang a. Kar khat kar hni vel liem taa lawmnuhai le hlothlona muol dam kha makhatin ei hei thlo nawk a, chatawm dam kha an lo vuoi zo tah a, khuo a sawtin dawn an suksei vawng vawng hlak. Hriet naw karin nipui chawl a lo bo nawk a.
Summer vacation a bo nawk tah,
Sikul runa 'Present Sir' ti ka zuom nawh;
Winter vacation ka ngai vawng vawng
ti a tul nawk hlak. Kum tawp inekzam zoa, ar khai khawma farewell hmanga, busik hun tung nawk el naw kha chu, thaw ding dang a um ta nawh.
Khang lai khawvel kha a lo va'n hawih de aw! "Sie le Tha Hrietna theira fak hma khawvel" ei ti dim a ni? Annawleh "Lung Mawlna Ram" ei ti ding a ni? Kei chun "Pawi Tawklo Khawvel" (world of innocence) ti inla tha ka tih. Ei khawvel kha a la chin a, a thienghlim si, tulaia suolnahai- mani hmasielna, duamna, damdawi inruithei le mi thathmang hriet ding a la um nawh. Ei kawtkharhai khawm thingher ei inthung kha a hun tawk. Ei naupang inkhawmpui changa khuo dang ei sir bak kha, khuo dang ei hriet phak nawh. Indopui 2 laia rawsawt thlaktu vuongtheina ei hmu bak kha chu, hmu nawk a ni ta ngai nawh. Motor le rail-hai khawm kha amik amak ei hriet nawh. Geneva, Zurich, Milano le Paris hai lo um le um naw ka hriet de du nawh. Thei ni sien, pawi tawk lo nun khawvelah khan leng nawk ka chak thei ngei!
Hun le ni le kumhai inher liemin,
Tukram vul lai chulhnung ram chang sienkhawm;
Lawm lungruola zarva ang hlim lai kha,
Nghal ni um theiin ka ring si nawh -L.Keivom.(Canchipur, Imphal 14-7-15).
Lal Dena
+919402789963
