Responsive Ad Slot

The 26th Hmar Martyrs' Day Message (May 16th, 2015) CHIBAI BÛKNA

Saturday, May 16, 2015

/ Published by VIRTHLI
~ L Thanmawia Pajamte

HNAM pasalṭha, pheisen râlpui le chengrâng lien thalfang tawnah jam ngailo; Ram le hnam ta dinga an hringna inhlan a famthlipuiin a hertliek tahai; Famkhawpui inlawi a an rauthla a mi zukthlir zingtuhai kuoma inzana le chawimawina a hmasan ei inhlân.

HISTORY:
Mizo hnathlakhai tu hnam khom Mizoram ah an lut hmain Hmarhai chu AD 1450 vel ah an lut a. Hnam dang danghai chu 1700 vel khan a nawlpuiin an lut cho a nih. A ram khomin hming a nei naw a. British-hai le missionary-hai’n kum 1890 vel ah a mi chênghai ṭawng hmang tak Lusei ṭawng a ni ti an hriet leiin ‘LUSHAI HILLS’ tiin an ko el a nih.

Hmarhai chu ram ṭha zuonin 1640 vel khan thlang tla peiin Manipur, Assam, Tripura, Bangladesh, Cachar, NC Hills an lut a. Lusei le Pawihai hung thlang tla ve dinghai ṭiin, group iem ani tawkin Mizoram an suoksan nawk a. Sim le hmar indo 1856 khan Hmarhai chu target-in a zatêl an thi a, a sang têlin Mizoram an suoksan nawk a. Buollawn Hmar khuo a lem chu Ralte po hlain Hmar po that an nih. Hieng indonahai a hin Sukte le Pawihai an huoitaka, Lusei haiin an ngam ngai nawh. Hnam huoi an jamin an thi ngai nawh. Hmarhai hi hnam dawi an lo ni? Jam hnam an lo ni?

INHLEMNAHAI CHU:
1946 ah MIZO UNION a hung pieng a. Hmarhaiin ram beiseiin an lo support a. Hmar Regional Council hnawlin Mizoram a kawp an thlang lem a. 1954 a Mizo district a hung pieng chun Hmarhaiin chan hrim an nei ta nawh. 1966 in Mizo National Front (MNF) a hung pieng nawk a, Hmarhaiin beisei neiin nasatakin an tlawp nawk a. 1986 ah buoi a hung re a, Mizoram a hung pieng ta a. ‘Mizohaiin state puitling ei nei tah’ tiin Hmar mi a sangtel Mizoram ah an in pem lut a. A van pemlut haiin zawna an dawng hmasatak chu ‘Mizo I ni em? Hmar?’ ti a nih. Chubaka, ‘Hmar ṭawngin tawng suh. Mizo ṭawngin ṭawng rawh’ ti a order pek an nih. Job card pek lo ding electoral roll a ziek lut lo ding, in hmun pek lo ding ti a ni ta pei bawk.

Hmarhai chu an sât doksa rama ngei chun mikhuol an ni tah! Mizorama thilṭha naw tlung ta phawt chu Hmarhai in tum an nih. Tuisuolral le Khawlien tlang dung chu Mizorama ngaisak hlaw naw tak biel an nih. Hi lei hin Mizoram mihaiin deusawin ‘Hnuchhawn ram, Hmar thimpui’ Bus tlanhai khom ‘Hmelchhe bawm’ ti a khek khum anih.

HPC ṬAN A NIH:
Khieng hmusitna, indeusawna le inhlemnahai popo khi hne bâna, Hmarhaiin khaw êng an la hung hmu beiseina leiin 1986 khan “Mizoram Hmar Association” ti indin anih. A hnungah huoplien lemin “Hmar People’s Convention” (HPC) tia thlak a nih. HPC chun Hmar district demand-in memorandum sorkar ah an pek lut ta a. Amiruokchu “bengah-rongah” ngai a ni nawh.

Memorandum-hai suk hratna dingin demand area sungah March 29th 1989 ‘Peaceful Bandh’ huoihot a nih. Sailutar hmun ah Hmar nunghak le tlangval, Bandh thawtuhai chu MAP haiin dimdawina ṭhangder lovin vaw-in an sawisa a, an hliem pheng phunga. Mizoram sunga enkawl phal an ni naw leiin Churachandpur panpui an nih.

Chu chin-a inthok chun HPC-hai chu an cham lovin ramhnoui a hnot lut an ni ta a. MAP-hai chun “Nuthuri zuom” thawin Cachar ram sung achen an hnawtzui peia, Moniarkhal thingpui huon ah May 16th 1989 khan an inkapa. A hmuna MAP operational leader Ngurauva a thi a, pakhat a hliem. HPC tieng Tv. Lalhuoplien le Tv. Lienhmingthang an thi.

1990 kum bula HPC Executive Council chun hi ni hi hnam pumin MARTYR DAY a hmang ding in a rel a. Chu angtak chun Hmarkhawlien-ah May 16th 1990 khan Hmar Martyr Day hmang hmasatak a nih.

Hmarhai hi hnam dawi maw ei lo nih? Hnam dang le râl laka huoi silovin mani Hmar chanpuihai chungah cho maw ei huoi ding? Jam hnam maw ei lo nih? Mizorama in surrender chîng, a letlinga hung ngha hlak Hmar tlangval maw ei ni tawl. Inpumkhat le inthuruol thiem lova inchawk chen thiem hnam maw ei lo nih?

Ni naw mei niu. Hmar nunghak-tlangval, doral hma a jam ngailo sing za tam ei la um. Hnam ta dingin pen suok ei tiu. Hnam ta dinga Martyr lo chang tahai thlarauin a mi ko a nih. Hnam pasaltha, martyr lo chang tahai sakruong chu ruongkhar sungah samang lo zal hadam tahai sien. Ei ni hringmi chang a la lenghai hin in thuruolna tha neiin ram le hnam ta dingin pen suok ei tiu.

Hnam pasalthahai: MAY THEIR SOULS REST IN PEACE.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate