Responsive Ad Slot

BIENG INNAWTNA RAMAH (FRANCE)

Sunday, May 17, 2015

/ Published by VIRTHLI
~ Prof Lal Dena, VIRTHLI Columnist

Switzerland phak ta si si chun tu-le-tehai kana Bieng innawtna ram (France)-a la hung chambang thain ka hriet a. French mihai thilching tha ka ti pahni a um a: pakhatna, khaw lai hmuna khawm hmel hriet le hmel hriet naw khawm mi an intuokpui pha "Bonjour" an ti hlak. Pahnina, inhmel hriet hai chu an inhmuh pha leh an inkuo a, vawitieng bieng an innawthmasa phawt a, chu zoa chang tieng bieng an innawt nawk hlak. Hmel la hriet ngai lo kuoma an introduce che chun, bieng innawt hi thaw mamaw a ni bawk. Ka tulai khawm an fe suok, an hung lut le an zal tawm zat hin  bieng innawt hi kan thaw tei hlak. Hi bieng innawt hi an culture bulpui pakhat a ni leiin ei thusep titlea ei hung hmang a nih

University-a ka thawk sungin European History ka lo inchuktir hlak a. A thu ringawta ei lo hriet hai, hmun leh hmang a tak ngeia mit ngeiin ei hei hmuh hin hrietna a sukmuk zuol bawk leiin Europe fang thei chin chin chu la hei fang ka nuom bawk a.

Indopui II - a Allied Power-hai hnena lawmna champha ei hmang zo char a ni bawk a. Tuta tum chu Indopui Ii- na le inzawma thiltlung pahni chauh a tawi thei patawpin zuk tarlang ei tih.

1. Alsace-Moselle War Memorial: European History inchuktuhai chun hrieng ei tah. Alsace le Lorraine hi France hmar sak Germany le Inrina bul taka um a ni a. France le Germany-in neitu nina inchua buoina a nih. Kum 1870 le 1945 sungin Alsace le Lorraine-a cheng hai hin vawili an hnam nina identity an thlak thleng hman. Chu umzie chu achangin French- mi'n an insal a, a chang leh German an intih. Alsatian le Lorrainean- hai hin tawng le nunphung hran an nei a. Tawng thuah chu Alsatian-hai hi German-hai leh an inhnaih bik deuh. Amiruokchu, Indopui II na huna Hitler rorelna le French ram tawite an awp sunga an nunrawngna leiin Alsatian-hai chu thangpuitu ni loin, German-hai hmelmain an inchang lem tah. Kum 1939 hnung tieng chun Alsace le Lorraine chu France ramah an kawp sawng ta a nih. Thangtharhai chun Alsatian le Lorrainean tawng an theinghil tana, French tawng ruok an hmang lem tah.


Hi Alsace-Moselle Memorial hi Mount Louise tlang chunga bawl, Strasbourg khawpuia inthawka km 60-a hla a nih. Hi War Memorial fang lai hin microphone-in mani tawng hrieta running commentary (hrilfiena) chu ngai thlak a nih. Indo lai, Hitler thuhril lai le inkapnahai video-a insuo zing a ni a, a chang chu indona fielda um ei insawn rum rum chang a um. Silaimu le laipuimu sur hnuoia nu nau thlaphang khek tawng rawng hai ei hei hmu chun indona hi sietna rapthlak intluntu chauh a lo nizie ei chieng nawk zuol.

2. Struthof hmuna Nazi Concentration Camp: Alsace-Moselle Memorial-a inthawka cara minit sawm vel tlan hnungin Concentration Camp suo tieng awnin bawl a nih a. May, 1941-in hi camp hi bawl tan a nih a. Hi camp sunga hnuoi cho le kut sin po po tanghai in an thaw vawng. Hi camp sungah hin German scientists le daktawrha'n college science class-a experiment thawnnaa utawk an at ang hin Juda le Gypsies-hai chu experiment thawna'n an hmang hlak. Hi camp ah hin hnam (nationalities) sawmthum pakhata mi 52000 khum an nih. Hi laia mi 22000 hi Allied sipai (American)-hai hung tlung hmain an thi hman a, a tam tak chu Juda mi an nih.


Hi camp sunga ka tunu Dreypui le kan ngirna hmun  khel taka hmun ruok hai hi tanghai intlarna le hminglamna hmun a nih. A thlang tienga inchung dumbuong khu tanghai umna a nih a, khuong ang khu sak tieng khawm in sawm vel a um. Hi camp hi thirdaia Inhuon vawng a ni bak a, electric power zamsa vawng a ni bawk. Hlam sawmnga dan peia santiri umna sawngka fit riet vela insang bawl a ni bawk. Suokna ruol inkuo naw nih. A thi tam takhai hi vuokhlum, kaphlum, khaihlum le gas chamber-a that an ni tawl. German Prof Hirt ngawt khawmin experiment a thawnaah Juda mi 86 gase-in a rawhlum vawng, rapthlak deuh a nih.

Chamber Gase building a um bawk a (thlalak pakhata hin) Chutaka pindan pakhat chu mi 40 vel inhneng muka um theinaa mi 60 chuong an hnuk lut a, an kalkhuma. Teklei bang verkuoka poison gase an sungluta, an that hlak. Camp buildinghai a sung pakhat khawm en an phal nawh. Amiruokchu, building pakhat chu museum an tih a, chutaka chun, mi an sawisak lai thlalak, khum hlui dam le German daktawrhai le sipai hotu lien hai thlalak tam tak hmu ding a um. Kum 1944 November thlain Allies (US) sipaihaiin hi camp hi an hmusuok chauh. Germany chan a sie ta leiin Nazi sipaihai chun hi camp hi 1945 kum bul lai an lo rausan vawng tah.

Hi hmun kan fang lai hin mihriem suolnain tawp chin a nei naw zie a min ngaituotir thar a. Mihriemin a mihriem chanpui chungah hieng lawma nun a rawng thei el hi a mak ngawt el! Tulai khawvela khawm hin Nazi sipaihai neka nunrawng khawm an la um el thei, fimkhur a tul. DNA test chun Aldolf Hitler kha Jewish le African zungzam neia ring a nih. Chuong a ni chun a chipui (a hnampui) hai chunga nunrawng a lo ni zing. Tulai khawvela khawm hin Hitler tesuon um rawi ei tih ti inlau a um, fimkhur ei tiu.
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate