Responsive Ad Slot

Zawlkhawpui Day lawmna le inzawma thilthaw thenkhat

Thursday, January 29, 2015

/ Published by VIRTHLI
~ By L.Thanzam Pulamte & Prof Lal Dena.


Pherzawl (Zawlkhawpui) hluo tan kum hi 1884 nia hriet a nih. A tarik tak hrietchieng ni ta naw sienkhawm kum iemania inthawk khan January 15 hi Pherzawl Day tia hmang hlak a lo ni tah. Tuta tum ruok hin chu Zawlkhawpui Day hi program hun thuma thea hmang a nih. Hun khatna Zawlkhawpui Day lawmna bika Pu L.Thanzam Pulamte-in Zawlkhawpui chanchin tawi fel takin hrilna a neih a.

Hun hnina chu Pherzawl High School Founder Headmaster Pu H.Thanglawr hrietzingna lungdaw hawngnaa hmang a nih. Pu H.Thanglawr hi Chanmari (Aizawl) thlamuolah May 14, 2013 khan vuiliem a nih a. Nisienlakhawm, a nuhmei Pi Sawngneihnem (Nekawi) remhrietnain a ruong umna ni naw sienkhawm Pherzawl High School phuntu a ni leiin, High School hmun ngeia a hrietzingna lungdaw a hung rawt a. Vawisuna Pherzawl High School ngirna hmun dawrkawna hmun thatna taka simtieng nghain Pu Thanglawr lung hi daw a nih. A lungdawa thuziek chu Pu L.Keivom IFS Retd-in hiengang hin a phuok:
           
            Thiemna bungpui phuntu,
            Mawlna ram thim el vartu;
            Ram le hnam lungphum sertu;
            Singza tam laia inthanglawr,
Suon le la hung thar peia khawm,
A sakhming innghil phal lo,
Dr H.Thanglora, 1921-2013.

Hi thu ziek chung taka hin Pu Thanglawr thlalak bel a nih a. Pu L.Keivom-in Pu Thanglawr thlalak hi a en veng venga “A smiling face hi thawfawm a ni nawh; Pathienin special taka a pek bik a nih’ tiin a comment. Pu Thanglawr chanchin tawi fel taka Prof. Lal Dena ziek “Gurudev Hmar Thanglora’, Pu L.Keivom-in ‘Goodbye My Headmaster’ ti thupui hmanga Sap tawnga mawi em ema a ziek le Pu Thanglawr ngeiin a dam laia a ziek‘Pherzawl High School phun thu’ Pherzawl High School Golden Jubili Souvinira mi hai la khawmin lekhabu tea sut le a lungdaw thlalak chu Prof Lal Dena’n hawngna le a chanchin tawi fel taka hrilna a nei. Pi Sawngneihnem ngei khawm upa tieng lo ni ta sienkhawm ALL-India Parbung Convention hmang zoin hi lungdaw hawngna hi a naunu Pi Thangthieng, a tupa Rev Siemthar hungin thuhrilnahai an nei a,  Pu Lawr hnung zuia hnam ta dinga an lo inrimnahai ngainuom takin a hril.  

Pu Thanglawr kha tlangmi laia B.A.pasi hmasa pawl tak a nih a. Churachand High School-ah  (C.C.High School) a kai lai chun Pu Rishang Keising-hai le inpawl an nih. Anni hun lai chu sawrkar sin khawm hmu a la awl em em a. Amiruokchu, Pu Thanglawr hin B.A. a pasi zo chara ama le ma an dawn hmasa tak chu “Ka hnam chanpui le ka mipuihai ta dingin iem thaw hmasa tak ka ta?” ti hi a nih. Lal var le hmathlir hla, Lal Dolur le a khawnbawlhai thangruolin Pu Thanglawr B.A.pasi lawmna Zawlkhawpuiah siel thatin December 16, 1950-in khawtlangin umni khamin ruoi ropui takin an lawm. Chu hung rasuok chu Pherzawl High School` hi a nih. Upa Darsangnei-in hieng ang hin hla’n a lo chawi a:
           
           
 Siel ang mi chawilientu,
            Nghil ni um lo Pherzawl High School;
            Hringmi zaleng lai I mawi chuong ie,
            ‘The Nalanda of the Hmars’ kan tih.

Histawri inchuktuhai chun Nalanda umzie ei hriet seng ring a um. Nalanda chu Bihar Isu Krista pieng hma daiha Nalanda University umna, khawvel mithiem ram hran hran inthawka hung hai lekha inchukna hmun a nih. Hnuoi rila lo um tah, tuhin cho dawk nawkin a um a; indin thar nawk mek a nih. India ram chauh ta ding ni loin, khawvel pum pui ta ding khawma Naland University hi a lo pawimaw ang bawkin, Pherzawl High School khawm Hmarhai chauh ta dinga thiembuk insang ni loin, India hmarsak pumpui ta dinga ‘Nalanda Thiembuk’ a lo tling ve hrim a nih. Pherzawl High Schoola inthawk hin minister, India ram aiaw thei palai, Central service-a sin insang dang dang, daktawr, engineer, educationists, missionary le kohran thuoitu hmingthang tak tak ser suok an lo nih.  

Lungdaw hawngna nei zo hin hun thumna seminar nei a nih a. Prof Lal Dena’n thu hawngna neiin vawisuna thangthar inchuktuhai khawm hi mi hmasahai nekin ei thluok bur a chin bik nawh. ‘Mi thaw thei chu ka thaw thei’ ti dittawk loin, ‘mi thaw thei neka tha lemin ka thaw thei’ tiin inchuklaihai chona a nei a.  Tukuma Pherzawl High School-a inthawka matric pasi hai po po chu cheng sangkhat seng pek an tiema, first division-a pasi chu cheng singkhat pek dingin an tiem bawk.

Hi hun pawimaw tak hmang ding hin Rev Kh.Thangdailo le an nu Pi Lalthazo, Pune-a inthawkin an hung vang vang a.“Education hi Hmarhai ta dinga beiseina umsun a nih” ti thupuia hmangin seminar paper tiem suokna a nei a. A paper chu beiseina lien tak neiin hieng ang hin a suktawp: (1) A khawsung mi ngei, Lal mawphurna la bawk le MDC ei nei lei leiin hieng anga chanvo tha ei nei hi ei hmang tangkai  ngei ding a nih. (2) District-a Education Department-a a lien tak Zonal Education Officer Pu Lalsanglien Pherzawl khaw suok ngei ei nei bawk a. Ei thupui tak, education tienga mi thuoitu sawrkar mi pawimaw ei nei hi remchânga ei hmang thiem chun thil nasa takin ei thaw thei ding a nih. (3) A khawsung mi ngei Headmaster Pu Lalthangvung Songate ei nei bawk a, nasatakin nu le pahai leh Pherzawl High hi sukvul thar nawk ei tiu. (4) Sawrkarin Additional Deputy Commissioner (ADC) office Pherzawlah a hung sie hi ei khawsung ta ding bikin lawm a um êm êm a. Hi hi a hlawtling ngei theina dingin thang lang ei ta. Tuhmaa ei nei ngailo sawrkar hmunpui ei nei a ni leiin beiseina a suklien êm êm el. (5) Tulai India sorkar laipui hrat tak el le prime minister Narendra Modi thu hrat tak le development thaw nuom êm êm ei nei a. State dang le hmun dangahai khawm a thil thaw dân ei hmu tan mêk tah a. Ka mit ngeia ka zuk hmu- Gujarat state-a chun village teacher-hai an thawna hmuna um lo le sin thaw lo an um ngam ta nawh. (Hi thil ka hril hi politiks le party support bîk neia ka hril a ni nawh a. Tuta ei ram le hnam ta dinga thil beiseina um nia ka hrieti leia hi thu hi ka hril a ni lem). (5) Ei ram siemna dingin ei mithiem tam takin hung tangkai an nuomin mi hung thangpui an nuom zing a nih. Hmar biela hin sum le talent tha tak tak a thu ringawta invest a ni a. Sawrkar sin thawtu tam tak hai chu a hmuna hmu ding an um naw thuhai hriet a nih. Pherzawl High School sukhmasawnna dinga zirtirtu butling nei a tulzie, zirtirtuhai le nu le pahai thangruol a pawimaw zie hriltlang a nih bawk. A tawp zan Zawlkhawpui Day hmangna sunzawm nawkin Puhai Lalsanglien le Lahmangpui, MDC-in thu tha tak tak hrilin:

Tiena pi le puha’n suilung ruola,
Doralpui le hriempui kara an lo tuorem;
Hnam tin leng khuoi ang kan kaina,
A sakhming Zawlkhawpui tiin kan ko

ti hla sakin dit khawp lo takin hunk an hmang zo. January 22, 2015 Ningani khan Rev Kh.Thangdailo le Prof Lal Dena’n follow-up thaw malamin Pu Lunminthang Haokip, D.C.  va’n hmupuiin Zawlkhawpuia an thil hmuhai report an pek a. Thil fe dan enin thuneitu insang lem bieltu MLA, Education Minister le Chief Minister chen inhmupui an la tul ding a nih.

Image Credit: Pui Zote Hriler
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate