Responsive Ad Slot

Hmar Literature Society, Meghalaya inhmukhawmna nei

No comments

Sunday, August 31, 2014

Shillong, August 31, 2014: Zani khan Hmar Literature Society (HLS), Meghalaya chun Pu Rohminglien Buhril, IFS a in, Sylvan House, Cleve Colony, Shillong hmuna inhmukhawmna hun an nei. Hi huna hin Meghalaya sunga hnam hminga pawl thuoitu le Kohran thuoitu hai fekhawm'n August ni 10 a indinthar chau HLS, Meghalaya hmatieng peia hma lakdan ding hai hriltlangna hun an nei.

HLS Meghalaya chun tawng sukhmasawn chu a thil tumtak ni a hril'n hma lak tan nghal an tum thu an hril. Hi hriltlangna hun a hin HLS in a buoipui tum tak hi Literature am Language ti hai dam hriltlang a ni a, tawng ziekdan chungchanga inhawng zau taka um a pawimaw thu hai dam hrilsa a nih.

Ahmasataka Hmar hawrawp A AW B.. a lamdan leh siema sungkuo pawimawhai kuoma sem an tuma chun Bu Hmasa sutthar nawka sem le HLS Journal neisun THURO chu a tam thei angtak Meghalaya sunga zawr dawk ti a nih. Hi bak a hin Book of the Year le Article of the Year buotsai nisien tiin an rel a, hienghai a ding hin lekhabu kum 2010 a inthawka sut suoka um tah hai po entlangtu dingin HLS Co-Ordination Committee siem an tum bawk a nih.


Doctorate Degree hmu thar

No comments
Hyderabad, September 1, 2014: Nk. Ruth Zarzomawi Hauzel ( Ruth Z Hauzel) chun liemtah 28th August, 2014 khan English and Foreign Languages University (EFLU), Hyderabad hnuoi-ah Doctor of Philosophy (Ph.D) a lo hmu tah. Nk. Ruth Zarzomawi Hauzel hi Pu Paá¹­hiau Hauzel le Pi Lalnithang, Shillong hai inkara nau malsawmna rila ra panga (5) an nei laia naupangtak dawt a nih.

A Doctoral Thesis hi "Understanding the Significance of the Interface between Language and Culture in the Second Language Classroom: A Study of the Hmar Tribal Learners of Manipur" ti a nih.

Nk. Ruth Zarzomawi Hauzel hin Central Institute of English and Foreign Languages (CIEFL), Hyderabad ah MA (English) le M. Phil (English) Specialization in English Language Education a zo veve a nih.

Tuhin Nk. Ruth Zarzomawi hi Central University of Hyderabad a Guest Faculty sin thawlai mek a nih.


Flight Attendant sin hmu thar

No comments
CCPur, August 31, 2014: Nunghak hmeltha le fel, zaidam emem bawk Ladyzaidam Buhril (Ladyy Buhril) chun Jet Airways (International) ah Flight Attendant sin a lo hmu tah. Nk. Ladyzaidam Buhril hi Pu (L) Lalthangsang Buhril le Pi Lalneihnem of SA Road, Lamka hai nau an milai a nih. Thlathar khin a sin hi zawm dingin an singsa mek.


1st Sinlung Music Conferment Awards 2014 ropui taka hmang

No comments
CCPur, Aug 30, 2014 (FoxJournal): Vawizan dar 6:00 khan Sinlung Entertainment Project - II huoihawtnain Saikawt Youth Club Hall ah 'The 1st Sinlung Music Conferment Awards 2014' chu ropui taka hmangzo a lo ni tah. Hi huna hin Hmar Hlasakthiem tak tak haiin mipui hlain an inawi a. Hun hlimum tak hmang a nih.

Opening Theme Song Sielmat HYA haiin 'Aw Kan Hmarram' ti hla sakin mipui hla an thuoi a.

Hi hunser a hin Pu Lalramsang, ADC, Bishnupur chu Chief Guest in a thang a, Functional President in Pi Zosangkim, Senior Lecturer a thang bawk. Guest of Honour Pu Lalruotthang chu remchangnawna leiin a hung inlang ve thei nawh. Hienghai baka hin Special Invitees ah Tv. Derick L. Khawbung, MCS le Nk. Lalthanzam, Jr. MCS haiin hi hunser hi a hmunah an hung uop mawi ve a. Inchuklai thuoituhai khawma hi hun hi an hung uop mawi ve.

Chun, hi hunser hmang a ni sung hin hun kar laka hai hlasakthiem dang dang haiin hlasakin mipui fekhawm hai an inawi.

Award sem a um hai chu a hnuoia hai hi an nih:
1. Female Singer of the Year (Gospel): Jeneth L. Varte
2. Male Singer of the Year: Lalthangkung F. Tusing
3. Female Singer of the Year (Love Song): Laldinpui Hrangchal
4. Male Singer of the Year (Gospel): Ruoltinkhum Puruolte
5. New Artist of the Year (Love Song): PC Lalawmpui
6. New Artist of the Year (Gospel): Gloria Khuolhring
7. Traditional Singer of the Year: Deborah Infimate
8. Album of the Year (Love Song): Hiare Hai III
9. Album of the Year (Gospel): Semikah - 'SUMRISANG'
10. Music of the Year (Love Song): PC Lalawmpui - 'Singkhuol D'
11. Music Video of the Year (Group/Trio/Duet): Konal Rawl Trio
12. Best Artist of the Year (Zohnathlak, CCP): Muan Hangzo
13. Composer of the Year: Solomon V. Hmar
14. Musician of the Year: James Rochullo (Doh Doh Records)
15. Choir of the Year: Blessed Choir


Delhi HSA Frehers Meet le Platinum Jubilee lawmna hlawtling taka hmang

No comments
New Delhi, August 30, 2014: Hmar Students' Association, JHQ, Delhi chun Freshers Social Meet vawi 29-na le HSA Platinum Jubilee lawmna chu vawisun khan (Aug 30) Vishwa,Yuvak Kendra (International Youth Centre), Circular Road, Chanakya Puri, New Delhi hmuna hlawtling takin an hmang.

Hi hun a hin Manipur tienga inthawkin CCpur ADC Vice-Chairman Demmang Haokip rawiin MDC 9 laizet an hung thanga eini MDC Pu Lalditsang, Pu Hrila Hmar le Pu Lal Hossan hai baka HSA CCPur JHQ President Laltanpui hai an thangsa bawk a nih. Hienghai bak ahin hnamdang organisation dang dang hai khawm'n an hung uop ve a nih.

1st session chu sun dar 12 a Henry Haulienkung le Hazel Pakhuongte hai keihruoina hnuoia á¹­an ni in, mipui thahnem tawk tak hall i keng naw rak khawp an fekhawm. Hi huna hin hmelthar (Freshers) mi 40 chuong laizet lawmlutna hun nei a ni a, an ta dinga Pathien kuoma tawngtaipekna Pastor Lalsiesang in a nei pek nghal a nih. Kumkhat sunga Delhi HSA members hai laia inchukna tienga thawtha zuol bik mi 8 hai kuoma Chawimawina thilpek (Meritorious Award) inhlanna nei a ni bawk a nih.

Thucha tha tak tak el Pu Mawlsawmthang Keivom,Tv. Zachari Varte, HSA Secretary le midang thenkhat haia inthawkin ngaithlak a ni bawk a nih.

Hnam Lam HSA Cultural Troupe haiin mawitawk tak el an inentir baka Special item Swagger Jagger, North Delhi haia inthawkin nei ani bawk.

Hi huna hin Mr le Miss Frehsers thlangna nei a ni a, Mr Freshers dingin Zion Ramthanglur Varte le Miss Freshers dingin Nk. Eunice Faihriem hai thlangtling an nih.

Bu fak khawpin 2nd session nei nawk ni’n zan dar 10:30 vel chen programme hi a hlim thei ang taka hmang a nih. Hlasak thiem tak tak hieng  Mercy Lalumpui, Zawlkapthang, Roslyn Hmar, Zaituokuong, Lalhrietsung, Melody Varte, Carolyn Pakhuongte, Jehova le Erwin Infimate haiin mipui inawiin mipui an hlim hle bawk.


Hmar mi 2 in MPSC Section Officer (Civil) sin hmu

No comments

Saturday, August 30, 2014

Imphal, August 30, 2014: Manipur Public Service Commission huoihawtna Section Officer Grade I&II (Civil) exam Manipur Combined Examination 2014 result ni 28th August khan suk suok a ni a, tlangval Lalringdik Joute S/o (L) Lalropieng of Sartuinek le Pu Jerusalem Infimate S/o (L) Sawngtha, Saidan haiin hlawtlingna an chang ve. Section Officer Grade a ding hin mi 180 an tling a nih. 

Cabinet meeting in SoO hun kum 1 in a suksei

No comments
Imphal, August 30, 2014 (HT) : Zani zingkar khan Manipur CM O.Ibobi Singh inrawinain Manipur Chief Minister’s Secretariat, Imphal-ah Cabinet meeting nei a nih. Cabinet meeting zova Manipur sawrkar spokesman le Education Minister M. Okendro Singh chun, KNO le UPF han sawrkar le Suspension of Operation (SoO) an lo ziek hun chu kum khat sung suksei nawk a remti bakah Medical Officers Grade-II 579 lak a remtih tiin Chanchinbumihai an hmupui huna a hril. SoO hun hi August 22, 2014 nia lo tawp ta a nih. Cabinet remtina angin SoO hun chu kum khat sunga dinga suksei a lo ni tah.

Army, KNO le UPF hai chun August 1, 2005 a SoO hi an lo ziek ta a nih. UPF hnuoia helpawl group tum tum 15 haia cadres 1094 le KNO hnuoia group tum tum 7 a cadres 1004 an um a nih.


Career Awareness Seminar Aizawl ah nei a nih

No comments
Aizawl, August 30, 2014: Tarik ni 30th August, 2014 khan Sinlung Educational Trust (SET) huoihawtna hnuoiah ‘Career Awareness Seminar’ chu Chanmari YMA Hall, Aizawl-ah SET Chairman Pu. JC Tlangthansiama keithuoina hnuoiah hlawtling taka hmang a ni a. SHDC huom sung khuo hrang hranga college inchuklai Aizawl-a um mek mi thahnem tak fekhawmin, SHDC Chairman Pu. Hmingchungnunga le MZP Gen. Hqrs. President Pu. Lalhmachhuana haiin Seminar hi an hmangpui a nih. Resource person dinga fiel Pu. Zosanglien Zote, EE, PWD, Mizoram, Pu. (Dr) Zoramdinthara Khiangte, Asst Prof. Pachhunga University College (PUC), Aizawl le Pu. (Tv) H. Buonsanglien Inbuon, Asst. Manager, United Bank of India (UBI) ha’n topic hrang hrang hieng- ‘General Awareness’, ‘Personality Development’ le  ‘Banking Jobs’ hmangin career, sin (jobs opportunity) le inchukna kawngah hriet ding pawimaw le hmasawnna ding thu tha tak tak inchuklai fekhawmhai an hrila. SHDC huom sunga inchuklaihai chu inchukna tieng an harthar a tul takzet thu dam, Central/State Sawrkar, Bank le Corporation dang danga hai sin hmuthei dan lampui le professional line-a lut thei dan lawmpui dam,  Inchuklaihai chu mani thiemda’n (calliber) le sum dinhmun izira sin zawng thiem le inchukna hmun thlang thiem a pawimaw thu dam Central sawrkar a chau naw khawm Bank le corporation dang dang ahai a tam thei ang tlangmi lut rawn a pawimaw thu le SHDC huom sunga inchuklaihai mi ei ang theina ding chu Education a ni thu uor takin hril a ni bawk.

Fielbik SHDC Chairman le President, MZP Gen Hqrs hai khawmin thuhril tawi neiin SHDC huom sunga Inchuklaihai ta dinga Career Awareness Seminar buotsai a ni chu lawmum an ti thu le a buotsaitu SET thuoituhai chungah an lawmthu an hrila. Fielbik laia thang HSA Gen. Hqrs thuoituhai khawmin office sinbuoina leiin thangtheinaw hai sienkhawm inchuklaiha’n hlawktaka seminar hmang dingin an ditsakna vochuom an inhlan bawk a nih.

‘Sinlung Educational Trust’ hi October ni 2nd, 2013 khan Mizoram-a Intellectual circle (mi iemanizat) inrawn khawmin, inchuklai abiktakin SHDC area- a inchuklaihai thei ang anga inchukna le sin zawngna kawnga thangpui dingin Aizawl tlangah indin a ni a. HSA, MZP, MSU, Coolege/High School Principal, VC le Student organization dang dang hai leh lungruol tak le thei ang anga inchukna tieng bika hma la dinga indin a nih. SHDC area hmun thenkhat a hai khawm Career awareness campaign a lo nei ta bawk.

Office Bearer
1. Chairman: Pu. JC Tlangthansiama, Teacher, Govt. Bawngkawn High School (Aizawl)
2. Vice Chairman: Pu. J. Lalvarlien Puruolte, Principal, Zuangtui High School (Aizawl)
3. Secretary : Tv. Henry L Khojol (Saipum/Aizawl)
4. Asst. Secy: Tv. Zoramsang Tusing (Aizawl)
5. Fin. Secy : Pu. Richard Batmawi Thiek (Aizawl)
6. Treasurer : Pu. Lalropuia, Principal, New Age Academy, Vaivakawn (Aizawl)

EXECUTIVE MEMBERS
1. Pu. Zosangliana Zote, EE, PWD, Mizoram (Aizawl)
2. Pu. Zoramdinthara Khiangte, Asst. Prof. Pachhunga University College (Aizawl)
3. Dr. Lalsiamhnuna, Principal, Saitual College
4. Dr. David Dailo Varte, Dy. Director, AH & Vety Deptt. Mizoram (Aizawl)
5. Rev. Vanlalchhuanga (Aizawl)
6. Pu. Francis K. Sungte, Teacher, Zuangtui High School (Aizawl)
7. Pu. Lalrawngbawla Ralte, Teacher (Aizawl)
8. Pu. C. Lianngura, Asst. DP&AR, Mizoram (Zuangtui Aizawl)
9. Pu. Samuel Ruolngul, Officer, SIB, Govt. of India (Tennis Court, Aizawl)
10. Pu. CT. Vawra, Manager, Cooperative Societies (Aizawl)
11. Pu. Hrangkapa, Principal, Saipum High School (Saipum)
12. Pu. Lalthlengliana, JE (Sakawrdai)
13.  L. Thansanga, Principal Ratu High School (Rtd) (Ratu)
14. Pu. H.C. Vanlalchhuanga, ITI Instructor (Aizawl)
15. Lalropuia Hmar, EE, PHE, Mizoram (Aizawl)
16. Pu. Darsanglien Khawbung, SIB, Govt. of India (Sakawrdai)
17. Tv. Ngurrivung (Parbung/Aizawl)
Ram le hnam hmangaitu a nuom ta phawt (khawlai hmun hmun khawm) member ni thei zing a nih.


Damdawi Tium (Dangerous Drugs)

No comments
 -Tv. LRS Puruolte

Tiemtu dittakhai,
Hieng a hnuoia damdawi tarlang a umhai hi i insung ah i lo la kawl pal el rawi maw, Hei enfel vel ta’m. annawanleh, i doctor in a lo la’nchaw pal el che’m??… Lunginsiettakin hmang ta naw rawh…
Lunginsiettakin, fimkhurtakin tiem suok vawng la – I  RUOLHAI POPO & I SUNG-LE-KUOHAI POPO INHRIETTIR RAWH.

India ram hi damdawi hnawl tahnunghai ( banned drugs) hmunpui  a hung ni el ta a; chunawa damdawi hnawl tahnunghai (banned drugs) siemsuok a sumdawngna a hmang chu a la hlawtling em em a. Lunginsiettakin damdawi inchawk ding hrimhrim chu doctor thiemtak inchaw (prescribed) ni thei pei sien (Chu khawm chu, tuhai company siem am ani a?, Chuchun nasatakin damdawi dawr (Drug Store) a damdawi inchawk suol nawna ding kawng ah a thangpui thei ding che anih. A dawr khawm chu dawr inlar ni thei sien. Mitamtakin hieng damdawi hnawl tahnunghai ( banned drugs) hi ei hriet phak naw a, ei lo fak leiin  nasatakin ei sietpui rawp tah a lo nih. Fiemthu le thuhmanglo tak tak ei inhriettir sawng (forward) rawp hlak a. Chuonghai po po nek chun hi hi a pawimaw lem dai chu a nih.

Lunginsiettakin mi i hriet hlak taphawt kuomah lo inhriettir sawng raw aw .
Damdawi tium khawvela an hnawl tahnung le hmang ta ngailo, India rama la um zing hai. (DANGEROUS DRUGS HAVE BEEN GLOBALLY DISCARDED BUT ARE AVAILABLE IN INDIA) An lar zuol hai chu- Vicks Action 500 & Nimulid.

PHENYLPROPANOLAMINE :
Usage/Hmangna: Hritlang le inkhul (cold and cough).
Khap nasan/Reason for ban : Stroke ei ti hlak hi an um tir.
Damdawi hming/Brand name : Vicks Action-500
____________
ANALGIN:
Usage/Hmangna: Natsawkna  (pain-killer).
Khap nasan/Reason for ban: Bone marrow depression an um tir thei!
Damdawi hming/Brand name: Novalgin
____________
CISAPRIDE:
Usage/Hmangna: Phingpuia a thur hau/Inhnawm harsa ti/Ek inkhal (Acidity, constipation).
Khap nasan/Reason for ban : Irregular heartbeat/lung inphu dan a suk buoi, a suk mumal naw thei!
Damdawi hming/Brand name : Ciza, Syspride
____________
DROPERIDOL:
Usage/Hmangna: Anti-depressant.
Khap nasan/Reason for ban : Irregular heartbeat/lung inphu dan a suk buoi, a suk mumal naw thei! Damdawi hming/Brand name : Droperol
____________
FURAZOLIDONE:
Usage/Hmangna: Antidiarrhoeal (Ek pit/Sungkhaw damdawi).
Khap nasan/Reason for ban : Cancer natna an um tir thei!  
Damdawi hming/Brand name : Furoxone, Lomofen
____________
NIMESULIDE:
Usage/Hmangna: Natsawkna, Khawsik (Painkiller, fever).
Khap nasan/Reason for ban : Liver failure/Thin a suksiet thei! Hi hi naupang/naute’n eini lai an fak nasa, ngaituo um hle…
Damdawi hming/Brand name : Nise, Nimulid
____________
NITROFURAZONE:
Usage/Hmangna: Pang vun natna a nal chi (Antibacterial cream).
Khap nasan/Reason for ban : Cancer natna an um tir thei!
Damdawi hming/Brand name : Furacin
____________
PHENOLPHTHALEIN:
Usage/Hmangna: Eknemna (Laxative).
Khap nasan/Reason for ban : Cancer natna an um tir thei!
Damdawi hming/Brand name : Agarol
____________
OXYPHENBUTAZONE:
Usage/Hmangna: Non-steroidal anti-inflammatory drug/Natsawkna chi khat a nih.
Khap nasan/Reason for ban :  Bone marrow depression an um tir thei/Ru kar a thlin a suk chau thei!  
Damdawi hming/Brand name : Sioril
____________
PIPERAZINE:
Usage/Hmangna: Anti-worms/Rulrukut damdawi (Tape worm thatna damdawi dam a hmang hlak a nih).
Khap nasan/Reason for ban :   Nerve damage/Hrietna thazam a suksiet thei!.
Brand name : Piperazine
____________ 
QUINIODOCHLOR:
Usage/Hmangna: Anti-diarrhoeal (Sungkhaw damdawi a nih).
Reason for ban : Damage to sight/Mit khaw hmu an thim tir thei!
Brand name: Enteroquinol

Hienghai baka hin damdawi tamtak Supreme Court of India khawma hmang a khap a um a. Natsawkna-Baralgan,Analgin+Pitofene+Fenpivenium broncide le a dang dang hril el senglo an nih! Damna dit luot luot a ei fak damnawna/thina a an chang lem hlau nawna dingin fimkhur zuol ei tiu khai. Khawvela damdawi tienga mithiem-mivar ha’n an hmu dawk ei hrilhai lo khawm hi tamtak a um. Hun remchang ah la hril nawk pei tum ei tih. Damdawi hi a ziek umhai popo tiem fai vawng hlak ding a nih. MFG & EXP DATE chau nilovin a hmang dan le a hmang theitu le hmang thei nawtu ding an ziekhai hi zui le zawm chu mitin thaw ding a ni tawp el a nih. Tum khat chu Nu pakhat in a nau pang inthak damdawi nal ding mi an cha a. A ziek ka hang tiemfai vawng chun Kum 8 hnuoi tieng le inrailai nal awilo a lo ni zing el! A nau kha kum 8 a la tling teu teu si nawh… A mit bul a ringworm chi khat bo theilo nal ding a la ni ta deu deu, mit le a kawl vel a nal kha an kawmen teu teu si nawh. Pakhat nawk chu naupangte hrat chak taluoin kum 12 hnuoi fak awilo damdawi fak a chak ta tlat el a. A ziek kha tiem kher kher naw lang chu fa mei a tih! Damdawi le Doctor pan mei mei tium zie hi hriet le hril rawn ding a nih. Test le finfiena tha tawk um si lo a damdawi fak le thaw rawk rawk ei ching hi bansan a hun ta hle. Pu Mahatma Gandhi’n, “Mawlna hi suol a nih”, a lo ti dit khawplo a (L) Pu, Dr. Lalnghawrlien in, “ Mawlna hi tawngsephur a nih”,  a lo ti nawk le keiin, “Mawlna hi thina tur tium a nih”, ka hung ti ve el tah dam hin mi siemtha thei sien nuom a um tak zet. Ei hung var hin chu an hnu tiengpang vawng an ta hlak leiin, “a pawi a nih”,  ti bak hril le thangkai ding a um ta ngai nawh. Ka thil ngai maw pakhat, ei that lei khawm nilo, ei mawl lei ni ding, ei to pui tawk tawk, ei ram Damdawiin tamtak a inchuklai nurse le doctor in rawitu tha tawk (guide-tu) mumal tak le thatak um silova inchukna a mi an hmang mei mei hmu le hriet ding a um rawp el khawm hi thil vangduoi thlak tak el le dan hriet tawk naw lei chu ni ngei a tih. Fimkhur chu a tu tu tading khawma a tul tak zet a nih. Phuokfawm, ring dan mei mei le hmatawk a mi enkawl theina rights hi khawvel ah a um nawh!!... America a um ni lem inla chu ei rama Medical Practitioner tam tak hi chu damsung a sunzawm thei talo ding le jail intang thei ding um ngei an tih. Teacher-in inchuklai naupanghai Teacher a ni lei ringawtin a phuokfawm/a hriet naw sa sa in naupang an chuktir hrut el a thieng naw ang char hi a nih! A pantu khawmin mani natna le in zawm a pan ding hriet a ngai bawk. Hun remchang ah la hril ei tih. Hun sien, Hriselna hi hausakna a nih, ei ngaisang em em Saphai Thuvar in a lo ti kha hrie thar in, hriselna hi ngai pawimaw thar nawk zuol ei tiu. Mihriem ei hrisel chun taksa le thlarau nun khawm a hrisel a, Insung, Khawtlang, Kohran, Ram le hnam khawmin a changkangpui pha hlak anih.

  

Mizoram Hmar Welfare Committee thuoitu ding thlang

No comments
Aizawl, August 30, 2014: Vawisun sun dar.12:30. PM khan Mizoram Hmar Welfare Committee (MHWC) Kum 2014-2016 suonga thuoitu ding hai thlangna nei a ni a, hieng a hnuoia mihai hi thlangtling an nih. 

Chairman - Pu. J. Laldinlien
Vice chairman - Lalmuanpuia Punte
General Secretary- Lalbieksang Hmar
Treasurer- J. Lalsanhim

Committee members le departmental secretary hai chu hieng thlang tlinga um hai i ruot dinga sie a nih. Hi inthlangna hi Pu C. Lalrambuotsai, Aizawl Post, Editor keihruoina hnuoia nei a ni a, recording secretary sin Tv. J. Daizova, Gen. Secretary, HSA Sinlung JHQ in a thaw bawk a nih.

SBI Associate Banks PO Recruitment 2014

No comments
State Bank of India invites applications for specialist officer drive for its 5 associate banks that form the State Bank Group.They are State Bank of Bikaner and Jaipur (SBBJ), State Bank of Hyderabad (SBH), State Bank of Mysore (SBM), State Bank of Patiala (SBP), State Bank of Travancore (SBT)

Probationary Officer (PO) – 2986 posts



Qualification: Graduation in any discipline from a recognised University or any equivalent qualification recognised as such by the Central Government. Candidate having integrated dual degree (IDD) certificate should ensure that the date of passing the IDD is on or before the eligiblity date

Age Limit: 21 – 30 years (+5yrs for SC/ST, +3yrs for OBC)



Pay Scale: PAY: The starting basic pay is Rs 14,500/- in the scale of Rs 14500-600/7-18700-700/
2-20100-800/7-25700 applicable to Junior Management Grade Scale I.

Limitation: General category candidates who have appeared for SBI Associate bank PO recruitment on 4 previous occasions are not eligible to apply.While the no. of attempts for OBC is 7, there is no restriction for SC/ST applicants. Chances are to be calculated from the exam held on March 7, 2010






Application Fee: Rs.100 (SC/ST) or Rs.500 (others) can be paid via Online or Offline (by visiting SBI branches) before September 20.Online payment facility will be available only upto September 18.


How to Apply: Candidates will be required to register themselves online first through Bank’s
website www.statebankofindia.com or www.sbi.co.in. After which candidates are required to pay the requisite application fee.





Advertisement Details: https://www.sbi.co.in/webfiles/uploads/files/SBI_PO_RECRUITMENT_FOR_ASSOCIATE_BANKS_ENGLISH_ADVERT.pdf

Tulai Hmar Politics chungchanga HNA thusuok

No comments

Friday, August 29, 2014

Thlaraua piengthar ding chun, Eden bawsietna le Krista thisena intlan sa ei ni zie hriet hmasak zet a, ei nia suol kawp tlat chu hlipthlak thei ani hlak chauh ang hin, tulai Hmar hnam politics khawm hi tui luong lai tingdil anga hmasawn thei der lova um el tak na san chu, ei hnam sunga thuoituha’n an chunga mawphurna Pathienin an nghat chu a law ngaina an hriet ngang naw lei amani, annawleh, an thabo leia an thaw pei naw lei amanih, ani si nawleh, an mimal hmakhuo ngaina leia fak ding an hmu hmasa sa an fanghmadawng fak hmatiem lei mani ding, tia indawnna le ngaidan hi mipui mimira inthawka pieng suok chu a lo ni ta a nih. Chuleiin, tulaia Hmar hnam politics mumal nawna hi phawrdar-a (analyse-a) siem that thei anina ding chun, tienlaia ei thlatuhai thil lo thaw dan le tulai thil umzie hi a ru inlang rawt a ei suklang naw chun, retheina bawia inthawka thisena inthawi nawn nawk ngai ta lo dinga hnam pasaltha tamtak thisena intlan ei nina hin, khawvel tawp chen khawma umzie hrim a nei thei chuong naw ding a nih.

Mizoram sung a hin, kum 1800 bawr vel khan Hmar khuo pakhatah chun lal ding an inhmu zo naw leiin Sailo lalram (Dynasty) Mizoram chu hung ngir suokin, lal-in a i hmang tawng, “Engnga” ti tawng ngei khawm chun hi ngirhmun hi a hung hluo phak tah a nih. Chu hnung kum za le ti vel ding ah bawk chun, Manipur tlangram tuta Hmar biel (Tipaimukh) lai hin ‘Ie ma na’ ti tawng hmang Hmar intihai chun an khuo haia lal ni chu an ngam naw lei amani, annawleh, an nuom naw lei amanih, Hmarhai chengna biel chu Singsuon/Singson ‘lal ram’ ti thei hiel a hung ni nawk a. Singsuon pachal le khawvel hnam laia changkang pawl taka ngai, Wales tlangvalhai pahni chu hmangruo pawimaw taka hmangin, “IE-MA-NA” ti tawng ngei khawm chu in dam khawsuok tir a lo ni bawk a nih. (Rom 11: 12 ah, “Chuongchun an tlukna khawm khawvel suk hausakna a ni a, an kiemna hman Jentelhai suk hausakna a ni chun, an famkimna chu an hausakna a va ni nasa zuol awm de!” ti ziek hi ‘ie-ma-na’ ti tawng hmanghai kuom a khawm hin hril a ni ve theina lai a um a nih.)

Khawvela political inremna thuthlung (political accord) ziek lai ah chun, SHDC le BVHTDC hai hi sukpuitling in tak pawl tak ni ngei dinga ring a nih. Chuong lai zing chun, Manipur state sawrkarin Pherzawl ADC chu kum iemani zat liem ta khan a lo indin a, sienkhawm vawisun ni chen hin hawngna (inauguration) nei thei a lan naw a nih. Chuong ang bawkin, NC Hills-a Hmar hnam le unau dang Non-Deemasa hai hmalakna dam, Meghalaya sunga Ie-ma-na tawng hmang le Hmar pahnam laia Biete tawng hmanghai inhumhimna ding Regional Council ngenna chungchang dam le, Tripura-a Hmar pahnam tawng laia tawng hrang hrang hmangtuhai inhumhimna ding district ngenna chungchanghai chu iemani kawng a chun lampui hluotu lientak uma ngai thei ani ruol ruolin, kawngkhat a ruok chun, Pathienin Israelhai hmanga thil mak ropuitak suklang a tum leia sala an tang tir le khan ngai kawp thei ding ieng amani tak chu um dinga ring a nih. Chuleiin, Hmar hnam thangmawbawka ngaihai ngei khawm chu, Pathienin an thu le hla ni lova a hmag an ni ngei ding a nih. Mizoram sawrkar hmanga Hmar hnam chu Sinlung neitu nina pek a nina chu kum 20 veng vawng an vawi ta der chu a nih a. Hi hun sung hi Pathien chun, Hmar hnam le a tawng ‘Ie-ma-na’ ti tawng hmanghai chu Sinlung neitu ei ni angin, Sinlung politics (Sinlung suok insuikhawmna politics) chu phursuok zo tu ei ni theina dinga inchuktirna (training) ami pek ni dinga ngai thei a nih.

Sinlung Hills Development Council (SHDC) hi kum 1994 kum tawp khan Mizoram sawrkar tuta sawrkarna chel mektu le HPC in remna thuthlung an zieknaa hung pieng ani a. Kum 20 veng vawng an vawi hnungah SHDC indintu Congress party Pu Hawla thuoi ngei le Pu Hmingchunghnung SHDC inremna thuthlung ziektu ngei chu hung intawng nawkin, tuta tuma Mizoram MLA inthlang hnuhnung tak tawm ruoi, September 27th 2013 khan, Mizoram sawrkar chun SHDC constituency delimitation a siem fel thu chu a puong suok ta khawng khawng a nih.. Sienkhawm, vawisunni chena inthlang la huoihawt lo ani na san chu, Mizoram sawrkar chun, “HPC (D) Chairman pawl hin MLA inthlang a suk buoi ang khan a suk buoi hlau chun, muolphona lien tak a tlung thei ding a nih, ti hi a nih.
Pherzawl ADC huom sunga um, Tipaimukh Dam hi sawrkar thlungpui chun bawl tho tho a tum leiin, a rama chenghai hin meichawk thlira thlir amani, annawleh, ui in bauh ang chauh a in bauh el nek chun, dam bawlna leia tuortu a ram mi hai chu political inhumhimna ding District (under the provision of 6th schedule) chu ngenna le, hmarsak biela Hmar hnam chengna hmunhai ta ding, political inhumhimna, (administrative unit) ngenna memorandum chu ni 17/11/2009 khan India Prime Minister kuomah Hmar People’s Human Rights Forum (HPHRF) chun a pek a, a dawnna chu ni 10/12/2009 khan President Secretariat New Delhi a inthawka hungin, Manipur Chief Secretary kutah 7/1/2010 khan a hung thlung nghal a. CS chun HPHRF houtuhai chu nasa taka a zawng hnungin 14/1/2010 khan a hmu thei tawl chauh a. CS chu HPHRF thuoituhai chun iengkim an hril hnung chun, Tipaimukh biel ngirhmun chu kim chang takin DC in report penga ta; Manipur CS fe thlengin India PM office ah thawn nawk ani ding a nih. CS in DC kuomah report pe dinga inhrietirna lekha a thawn khawm chu, ama CS ngei chun, “Post in ka thawn chun hun a lut sawt ding ani leiin nangnin chawi nghal inla” a ti nghe nghe a. Chu ni lala chun, HPHRF thuoituhai chun DC khawm chu an pek nghal a. DC chun, thla 3 chauh ka la um ani leiin a hmun-le-hmanghai khawm la zu fang zet ka ta; report ka pek thei chauh ding a nih, a ti a. Chuongchun DC khawm chun hun sawt naw te hnung ah Vangai le Hmar biel khawm chu a zu fang ta nghe nghe a. Sienkhawm, Job-Card fe dan, HPC (D) le bieltu MLA han an lo sawisak dan, za ah sawm sari lai ding hiel an lo hem kuol danhai chun a lung a suksen hle a, chuong lai huna Job-Card sum cheng nuoi zahni vel ding chu hmun dangah a thawn hmang hiel a nih. DC chun Hmar Inpui President Pu Lalawilien Amo kuom ah HPHRF hmalak dan chu an dawn a, Pu Lalawilien Amo chun HPHRF thilthaw chu a hrietpui naw zie thuin a dawn a nih. Pu Lalawilien Amo hi HPC (D) in Hmar hnam sunga a ringzo tak, vau na hmang meua Hmar Inpui President-a a hlangkai a nih. DC chun, Hmar hnam sung a hei hmu chieng chun, palzut tlak chauhin a ngai ta lei chu ni ngei a ta; Tipaimukh District thu le hmun danga Hmar hnam chengna haia politics administrative unit ngenna chungchanghai chu bawzui thei lovin a la um ta pei a nih” ti chu, HPHRF in a beidawngna thu an zawt kuol dan chu a nih.

“NC Hills sunga cheng Deemasa ni lo popo hai chu in zawmkhawm a, District kan ngenna chu sawrkar thlungpui le Assam state sawrkarin a ngaisak mek lai zing, HPC (D) hin kan lampui a dal a nih” ti chu, N. C. Hills-a pawl pahni, Hills Tiger Force (HTF) le Indigenous People’s Front (IPF) thuoituhai hril dan chu a nih. Chuongang bawkin, “Barak Valley Hill Tribes Development Council chu suk puitling ani theina dingin hma hei lak kan tum kek leh HPC (D) hin a mi dang a, poster kan tar leh a min pawtthlak tir nawk pei a, an thu kan awi naw leh silai dawt kan hmu el hlak bawk si: hieng kuhi kan la ni zing el a nih” ti chu Barak Valley sung abikin Hmar hnam sunga thuoituhai hril dan chu a nih.
Khieng a chunga Hmar politics mumal um lova buoi zing elna san khi, a suksuoltua ngaihai khawm chun suksuol inti naw hleng an ta; thuneina insang lem beiseina lei khawm chu ani el thei tho a nih. Sienkhawm, tuhin chu Hmar hnam chun ei hma el a tharum ngai lova hmu theia umhai chu suonlam siem der lova lak hmatiem a, a khel tieng chu Pathien kuta innghat chawt el chu thil tul le makmaw hmasa in a ngai tah a nih.

Tharum ngai lova hmu le lak el thei thilhai chu:
1. Tuta inthawka thla 10 sung ngeia SHDC inthlangna / election in um tir ngei dinga tharum thang lova ngenna (non-violence movement) nei ding.
2. BVHTDC khawm hi tuta Assam state sawrkar hun tawp 2016 bo hma ngeia inthlangna (election nei dinga nawr ding.
3. Pherzawl ADC khawm hi Manipur CM in a tiem ang ngeia hung thlung ding October 2014 bo hma ngeia hawngna nei dinga insingsa ve a; palzut theia um tum ta lo ding.

Hmar Inpui Chungchang bik:
Hmar Inpui hi Hmar hnam popo ta ding chauh ni lovin Sinlung suok taphawthai ta dinga rawng bawltu ni thei sien nuom a um tak zet a, sienkhawm, tuta a fe dan pangngai anga a fe pei chun, Hmar hnam suk muolphotu le suk zaktu el ani zing ding a nih. Manipur sunga nitin chanchinbu lien pawl tak, Sangai Express August ni 13 suok a chun, Manipur state sunga hel pakhat palaia thang ve, Hmar Inpui President Pu John H Pulamte hming a hung suk lang el khan, Hmar hnam sunga chinchang hre deu hai ta ding chun mengna ruol an kaw naw hle a nih. Hmar Inpui hin tu hel khawm nihai sien an harsatna thangpuia sawsrkar thlungpui le state sawrkar kuomah hai ieng thil khawm ngen pekin hrilpui rawse, hnam hmelhemna iengkhawm a um nawh. Sienkhawm, Hmar pumpui thuoitu hel keihruoina hnuoia palaia a hei thang el kha, Hmar hnam pumpui chu Manipur hel pakhat hnuoiah a khum lut vawng tina a nih a; Hmar hnam pumpui chu hel ah a mi siem ti na a nih” ti chu mipui ngaidan a nih. Chuleiin, hi chungchang hi Pu John H Pulamte hin hi thusuok siema inthawka ni 30 bo hma ngeiin, Hmar mipui kuomah chanchinbu fethlengin inhrilfiena le ngaidam inhnina a nei naw chun, HNA chun Hmar Inpui chu a thiek (ban) ding a nih.

Mizoram Hmar Welfare Committee (MHWC):
MHWC hin MP inthlang zo khan, Parliament budget season zo pha leh team in siema sawrkar thlungpui thuoituhai dawr ding tia thuthlukna an lo nei ta zing lai, Vice Chairman Pu Lalmuanpuia Punte chun nikhat lai ela an inkhawmna ah chun a Delhi fe thu report a pek ta dai el a, member sungah ngaidan an ang ta naw nuoi a nih. Pu Punte chun, “Kei khawmin ka hriet lawk der nawh a, Silchar ah inhmu dingin an mi ti a, ka hei tlung chu ka vuongna ticket ding khawm an lo lak hieu a, ka fe ve tawp el a nih” tiin a dawn a nih. Pu Punte in a report dan chun, “Delhi kan hei tlunga Pu LB Sinate’n a min rawia, Union State Home Minister chu kan inhmupuia, sienkhawm, kan thu intlun ding tak kha felfai taka duonglawk a lo um naw leiin, Minister pa khawm kan suk buoi hle a, a tawp a tawp ah chun, ka beidawngin Mizoram puol bik chauh chu ka hril nghek a, Minister khawm chun, Mizoram ah inkhawmpui/function ieng amani in nei hunah chief guest-in mi ko inla a hmun ngei ah ka hung ding a nih a tih” tiin report a pek a nih. MHWC Excutive Member pakhat chun, “Union Minister chu Mizoram a hin hung te reng sienkhawm, Mizoram CM khawm an hmupui ngei awm si a! CM chun, an in rem naw tlat leiin iengkhawm a law ngaina a um naw a nih, SHDC accord signatory ngei khawm tuhin SHDC chairman-in ka sie mek a, ama ngei khawm chu hei hohlimpui hrim hrim la: ti ta ang sien, a bulhnai ela inthawkin SHDC chairman khawm chu hung suok nghalin, a thiemthu nam zutin hei hril a ta; ka thawpuihai hlak chu, “Engnga” ti tawng hmangha’n, “Tuikuk Pathien pa siem thei lo” an ti ang chauh an nih. Tuhin Mizoram state sawrkar hin SHDC election dingin hma a lak mek a, election hei um a ta, Hmar hnam sung buoina hi chu dam te’n hung fel el a tih, lo tinga ta, Union minister chun iem a thaw chuong ding?” tiin a hril a nih. Ahril nawk dan pei chun, HPC (D) Chairman pawlin MHWC sung hi an mi chawkchen vawng a nih a ti bawk a nih. (Manipur a KNO le UPF inthuruol thei naw leia Manipur sawrkar-in a nuom a ninga palzutin political dialogue tak ngiel khawm neipui thama a ruot naw ang tho hi ani ding a nih. Chu lo hrimah political dialogue chu hei neipui te reng sienkhawm, ram pakhat sung ni bawk, hnam khat sung ni bawk, pakhatin Kuki State, pakhatin, Tribal State ti tlat el hai chu, NSCN (IM) le India sawrkar thlungpui indawr ang tho hi ala ni nawk ta awn ding a nih.)

Iengpo khawm nisien, tuta Hmar hnam ngirhmun chu tharum ngai lova ei hmu thei ding pathum a chunga suk langa umhai khi lungawi taka lak phawt chu mipui ditdan le nuom dan a nih. Chuleiin, Hmar hnam sunga pawl hran hran, SHDC Chairman le a thawpuihai, HPC, Hmar Inpui, Mizoram Hmar Welfare Committee, HSA, Mizoram HSA, HYA, HCLF, HWA, Manipur HNU, Assam HNU, NC Hills HPU, Kohran thuoitu tin, Hmar khawtina VA/VC le mimal tin bakah HPC (D) Chairman pawl le President pawlhai ngei khawmin, a bawzuitu le a nawrtuhai chu sukbuoi lova mani theina zawn senga lo thangpui lem dingin HNA chun a ngenin a fiel seng a nih.

L. Z. Changsan
Secretary Information & Publicity

Dated: Hmar Runpui
28th August , 2014


Hmar Hi Mizo A Ni Am?

No comments

Thursday, August 28, 2014

-Tv. LRS Puruolte, Rengkai

Hi thu a hin thlir dan chi hni a um. Pakhatna, Hmar hi Mizo an ni nawh! Hmar hnam hi India Danbu-ah Schedule Tribe laia pakhat a zieklut a ni a, (Schedule Tribes Order 1950, Ministry of Home Affairs Order No. 316 (A) hmangin October, 1956 khan zieklut le puong a lo ni tah). Mizo ti khawm a hran a chuong ang bawk a zieklut a nih. Chuleiin, Hmar ti le Mizo ti hi ngirhmun in ang chara um an nih. Dulien tawng, a hnunga Lusei tawng an hung ti nawk hmang lo po hi chu Mizo nilova ngaina Dulien tawng hmanghai lai a um. Mizo history/chanchin ziektuhai khawmin Mizo tia an sui tak chu Luseihai chau an ni pei hlak. Entirna’n, lekhabu pakhat hang suot inla. V.L. Siama ziek, Mizo History, Mizorama sikul text book a an hmang hiel a chun hiengang hin a ziek a:

Mizo hi Mizo rama an luh thlak tirh vel hi kum 1700 A.D. vel a ni. Pawiho nen indo fo an ni a; Mizoho hi a tlem zawk leh a chak lo zawk an ni (Bung III phek 15).

Mizo rama Luseiho lo luh tirh lai vel chuan hmar lamah hian Hmarho te, Hrangkhawl te an awm a; chhim lamah Bawmzo te, Khiang te, Dawn te leh Chawraiho te hi an awm a ni. Mizoho lo lut chu an hlau va an pem darh zo ta a (Bung III phek 16).

Hi thu laksuoka inthawka thil inlang chu hienghai hi an nih. Pakhatna, Mizo ti le Lusei ti a hmangkarthlaka chu thuhmun charin a hmang a. Mizo a ti hai chu Luseihai an n’a, Lusei a tihai chu Mizo an nih. Pahnina, Mizo a ti laia chun Hmarhai, Pawihai le hnam dangdang, Lusei ni ve lohai chu an thangtir nawh. Pathumna, Mizohai, Mizorama an hung lut hun awm nia a hril 1700 A.D. hma dai hin Hmarhai chu Mizoram an lut hman dai tah a, Tripura, North Cachar Hills le Chittagong Hill Tract chenin an indar hman der tah. Mizorama khaw hming tamtak hi Luseihai an hung thlak hmaa Hmarhai lo chengna hmun, an pahnam hming seng chawia an lo phuok a nih. (Chuonghai chu hieng- Tualte, Zote, Vankal, Vangchia, Khawbung, Khawbung (South/Hlakungpui mual ti a hriet lar bawk), Khawzawl, Biate,… (Champhai Dist.), S. Zote, Darngawn, Hrangchalkawn, Lung-en (Lungsen) Khawlhring khuo (Lunglei Dist.), Chawngte (C), (L), (P)… (Lawngtlai Dist.), Thiak… (Aizawl Dist.) le a dang dang, Mizoram a dil lien tak Burma (Myanmar ni tah) ramah a um ti a hrietlar a um  hlak Rih Dil ngei khawm hi Hmar pahnam laia mi Leiri-hai lo khawsakna hlak, an ni lo phuok, Leiri Dil, A khawhnung a Rih Dil an hung ti ta pei lem anih). Chuleiin, Hmarhai hi Mizo a ti lai a zel ve nawh ti a chieng. Palina, Mizo History hming inputtirna lekhabu an ziekna bu an ni tak a; a ziektuhai khawmin chu sunga chun khum an tum tlat a; hnam dang chanchin an hang ziek ve sun khawm a sieli khawmawia an thaw meimei a nih. Social History khawm hang ziekhai sien, Luseihai nun, an thaw dan deu chau an ziek hlak bawk. Thu le hla nisien, Lusei tawng a hung suok le an inlet fawm tihai naw chu hnam dang hla le thu chu Mizo thila ngai nawna a um. Hieng history buhai hi Lusei History/Lusei chanchin ti lem ding an nih! Chuleiin, Mizo ti hi Lusei tina anga hmang a ni leiin Hmar le hnam dang chu Mizo tia hin an inhuomtir nawh.

Thangtharin an hriet thiem thei lo pakhat nawk chu Mizo nunphung inentirna a um changa Luseihai thaw dan chau Mizo nunphunga ngaina a um hi a nih. Luseihai lam dan ti lo chu hieng Mizo-Chin-Kuki-Zo/Zohnathlak- Hmar, Lakher, Pawi, Paite, Thado le hnam dangdang lam chu Mizo lamah  pawm nuom nawna lungril lien tak el a um. Chu chau khawm chu ni lovin, Mizorama inthawk a mi ani ngat naw chun ram le hmun danga Mizo intihai thilthaw chen khawm Mizo aiawa ngai thei nawna lien tak a um bawk. Churachandpur a inthawka Mizo lam pawl, Festival of India, Moscow, Russia a thang dinga thlanghai chun Mizorama Mizohai mit an sukkham chau ni lovin  Mizo aiawa an thang chen chu a theida le kal pawl an um. Hmarhai hi Mizo an ni chun an lam khawm Mizo lam, an tawng khawm Mizo tawnga pawm ding a nih. Mizorama mihaiin Mizo aiawa Hmar lam inentir chu an phal teu teu si nawh. Mizo ni hi Lusei hnama insaphunna ding a ni chun Hmarhai hi Mizo an intinasan/dan ding a um nawh ti ngaidan khau tak el thangtharhai lai a um tlat. Chuchu an dik hrim a nih.

Thlirdan pahnina: Hmarhai hi Mizo an nih! Mizo hnamhai hi Linguistic Survey of India (1904) Volume III Part III-ah chun Tibeto-Burma Family hnuoiah Kuki-Chin Group sungah a khum vawng a. www.en.wikipedia.org ah Hmar ei en khawm in Mizo/Chin/Kuki group pakhat angin a hril bawk. Hieng hnamhai hi Myanmar (Burma) ramah chu CHIN tiin an kova. A hung thlang tla hmasa, Bengalihai zu paw hmasatuhai chu KUKI tiin an lo kova. Chu hnung daia Chin Hills-a inthawka Luseihai an hung thlak hnung chun Mizoram popo deuthawah lalna an hung chang tak leiin an hnam bing Lusei chu an hung chawilar a, a ram hming chen khawm Lushai Hills tiin an hung in buk a. Amiruokchu, hi hnam bing hming hi a ni ve lohai tadingin innguptaka put a remchang naw leiin renga inkona dingin MIZO ti hming hi hmang lem a hung n’a (Chuchu November/Thlaphal 1902 vel a intan nia hriet a nih), Lushai Hills khawm Mizo Hills a hung n’a, a hnungah MIZORAM tia thlak a hung ni tah. CHIN, KUKI, MIZO ti hminghai hi a tu hnam bing hming bik khawm an’ naw a, hun le hmun dangdanga mi dangin an mi kona hming an nih. Chu umzie tak chu, Zohnathlakhai popo hi Myanmar ramah chun CHIN, Mizoram (India ramah) chun MIZO, Tripura (India ramah) chun KUKI ti a ko kuol vel el ei nih. China ram Sichuan Province a lem chun Manmasi/Manmasi nauhai ti a ko dam ei lo ni hlak! LUSEI ti ruok chu hnam bing hming, Mizo laia hnam pakhat ve el a nih. Mizo tawng laia Lusei tawng a hung inlar tak leiin Mizo ti hi Luseihai pek bik el ding a ni chuong nawh. Chun, Zohnathlak hai laia thu-le-hla ziektu inlar le suisuoktu hmingthang, Pu L. Keivom IFS (Retd.) in, Mizo tawng taktak chu a la pieng naw a, an siem tan mek a nih. Chu Mizo tawng hung pieng ding chu Mizo hnathlak tawng popo lakkhawm le Sap tawng, Hindi, Kawl tawng, Meitei tawng le an kawl le kienga an indawrpuihai tawng an lakluthai le inchekpawl, tawng hmasa tak la ning a tih. Mizo tawng a hung inthanglienna hmun chu Mizoram puo tieng a ni lem ring a um, a san chu tawng dang hung luong lutna le luong suokna dawt an daw rawn lem leiin, a lo ti rawp ta hlak hi a la hung ni thei bawk ding a nih.

Chuleiin, hi thlirna tukvera inthawk hin Hmarhai chu Mizo hnam laia pakhat an n’a,chu ngirhmun chu nuom le nuom naw thua thlakthleng el thei an nawh. Ruol chu dit naw chun an thlak thei; piengpui unau nina ruok chu thisena inthlung a ni tlat leiin an thlakthleng thei nawh. Lusei tawng hmang pawlin anni huonga Mizo nina khum tep an tum hin chu ngaidan chun a pawmpui nawh. Mizorama an dil lien tak Rih Dil (Hmar pahnam pakhat Leiri hai a sir vela hun iemani chen an lo khawsakna hlak Leiri Dil an lo ti hlak a khaw hnung deuva Rih Dil an hung ti) chu Myanmar (Burma) ramah a um ang bawkin Mizo hnam le a mipui tam lem dai chu Mizoram puo tieng an um a, Lusei tawng hmang lo an tam lem. Mizo hnathlak popo hi maktaduoi laia Lusei tawng hmang chu nuoi tlawmte met chau an nih. History inkhina rulrin hmang lem chun Mizo hnathlak popo hi nikhat lai el khan tawng khat hmang vawng an nih. An hung indar a, mani puola hmun an hung hluo seng hnungin tuta Mizo hnamhai laia tawng inhrang metmet hai hi an hung suok chau a n’a, chuchu kum zahni sung vel chauva thil um anih.

Hiengang ngaidan inphir ni si, indik veve bawk si hi a hung suokna san bulpui tak chu pawlitiks lei a ni deu tak. Mizo Union a vung vanglai chun Lusei tawng hmanglo Mizo hnamhai laia an ruipui le la run tak chu Hmarhai an nih. A san bulpui tak chu rambung khata cheng a, “Mizo Sawrkar” indin an nuom lei a nih. Amiruokchu, ram khat huonga “Mizo Sawrkar” inngir dinga an lo nawrpuina tha kham chu a re hmain Mizoram tienga unauhaiin ani khatin Autonomous District chu an lo pumbil ta a. Tulem hin chu India rama State inthang mek pakhat a lo ni tah nghe nghe. Hienganga inrawn derna khawm um der lo le Hmarhai Mizorama an lut ve thei dan ding hang nawr sinna hlekte khawm um der lova a um lei hin Hmarhai chu ‘Mizo’ lakah an hnar a kir tah a nih.

Mizo ei nina ang taka pumkhat a ngir a, Insuikhawm leh zai I rel ang u… Sem sem dam dam… Nangni keini… inti biklo dinga inditsakna le infuina tha tak tak el hai popo hi, thu le hla ringawt nilova, a tak ngei a Zohnathlak ha’n ei pal ngeina dingin in nang le kei ei pawimaw tak zet. Chu ding chun, ei theina zawn sengah hma hang la thar tak tak ei tiu khai.



Interview with Esther Laltankim Serto

No comments
Nk. Esther Laltankim Serto - nunghak fel tak le lekhatiem thei tak el kumkhat sunga UPSC huoihawtna hnuoia exam pahni tling thei ngat a nih. January thla khan UPSC huoihawt Indian Forest Service (IFS) hnesaw takin an ziek tlinga, All India Rank 62 na a ni nghe nghe a nih. June thla khan UPSC huoihawt bawk Civil Services Exam a tling nawk a nih. 

VT = Virthli
ELS = Esther Laltankim Serto

VT: Lawmpuina Chibai! Hlawtlingna i changna thua hohlimpui che kan nuom a, hun mi pe thei la kan nuom ngawt el.
ELS: Ka lawm  ie. Kei khawm Chibai!
Thei e a. In mi hohlimpui nuom chu ka lawm ngawt el.

VT: Thildang dang ei hril hma in a hmasa tak'n i Bio-Diota imi hril thei ding?
ELS: Hming- Esther Laltankim
         Pa Hming- Waihmuchung Serto
         Nu Hming- Lalrohnieng
         Unauhai Hming- Williamson Serto le  Roslynn
         Veng- Lamphel, Imphal
         Tuta khawsakna hmun- Mahipalpur, Delhi
       
          Inchukna tieng chu;
         Class X- Little Flower School, Imphal, BSEM, 1st Division
         Class XII- RKSD Vidyalaya, Imphal, CBSE, 1st Division
         Graduation- Delhi University, 1st Division

VT: IFS le Civil Service exam i tling ve ve ta a, tuhin sin pahni in a nghak zing bawk che a, i lung a lutna lem imi hril thei ding? Tuta Civil Service exam i tling kha ieng sin am i hmu in beisei a?
ELS: Ka lung chu a lut ve ve a amiruokchu IFS hi Manipur Cadre DoPT han an mi pek thei ding ani chun tha ka tih.  IP&TAFS ( Indian Post and Telecommunication Accounts and Finance Service) an mi pek.

VT: Civil Services exam hi pek sunzawm pei i la tum am?
ELS:  La pek sunzawm pei chu ka hang tum phawt chu ana.

VT: IFS le Civil Service exam a ding hin a hran ve ve a in prepare i ni? in prepare dan a tlangpui imi hril thei ding am?
ELS:  A hran lieua in preparena ka nei chuong nawh. Asanchu, Civil Service a ka optional subject Mathematics hi IFS a khawm optional a hmang thei nghal ani a, chubaka  ka second optional Forestry hi chu kan hnik ve tho a a nih.
Mathematics a hin chu coordination of mind and hands a tul a, chuleichun tiem nek hmanin chawk zawngin ka thaw a, Forestry hi chu notes le synopses hai ka siem hlak a. GS a dingin newspaper pahni (The Hindu le Indian Express) tiemin  All India Radio ka ngai hlak. Chu hai khela internet hmangin news pawimaw hai research ka thaw hlak bawk.

VT: Civil Service a i subject thlang hai? Prelims le Main a dinga lekhabu i hmang/tiem bik deu hai hming le ziektu imi hril thei ding am?
ELS: Civil Service a ka optional thlang chu Mathematics a nih. Tulai chu Prelims le Mains hi integrated deu met a in prepare a ngai ta a. Anachu prelims tawma Civil Service Chronicle le Wizard Special issues hai hi update na dingin ka en hlak. GS a dingin basic books (eg. NCERT books, Bipan Chandra ziek India’s Struggle for Independence, DD Basu ziek Introduction to the Constitution of India, Spectrum Culture, etc.), India Year Book le Economic Survey ka tiem hlak bawk. Newspaper pahni ka tiem hlaka (The Hindu le The Indian Express) chun weekly magazine Economic and  Political Weekly, monthly magazine Yojana leh. Hi hai khela All India Radio le BBC news ka ngai hlak bawk. Chun optional a dingin graduation ka thaw laia ka notes le books hai upgrade a á¹­ul na naa thawin ka tiem hlak.

VT: Civil Service hi iengtik hun vela inthawka i lo beisei tan am ana?
ELS: Ka chin laia inthawkin Civil Service tling hai hi ka lo ngaisang thei em em hlak. Amiruokchu anni angin ka exam phak ve ding khawmin ka lo in ring ngai nawh. Graduation ka zo hnung khan ka suong haiin in prepare dingin an mi ti a. Chutaka inthawk chun ka hang in prepare-a a umzie taktak ka hung hriet khan ka hung inhnik tan ta a nih.

VT: UPSC a ding hin Coaching i lak ve am? Tulai hin coaching hi makmawa ngaina a um ta a, coaching hin iengchen am hlawtlingna lampuia mi a thangpui thei a?
ELS: Aw, ka lo lak ve. Coaching hi lak thei chun lampui mi kawk hmu tu ana, chun midang dang hai thang lakna ei hmu hin phurna a mi pek. Anachu coaching a chau in depend thei a ni nawh. Chu nek hman in  group discussion hai hin ei hriet hai in share tuo a debate dam ei thaw thlang dap dap hin ei hriet rawn lem el khela ei hriet hai hi a det sawt lem niin ka hriet.

VT: Nikhat ah darkar iengzam lekha tiemna hun a i hmang hlak?
ELS: Lekha ka tiem hin a quantity nekin quality ka ngai pawimaw lem hlak a chuleichun darkar hi a situation i zirin an ang ngai naw a. Darkar 4-10 chen hun sung vel hi a ni tlangpui.

VT: IFS le Civil Service interview na-a hai khan iengang Question am an indawn che a? A rengin a ni naw khawma iemanizat bek imi hril thei ding? Saptawng khawm'n a pawi nawh.
ELS: IFS a questions a then hai chu-
What is the relation between tribals and forest? What are the three main aims of the National Forest Policy of 1988? Name the person who hoisted the Indian national flag in Moirang during the INA War? What is the application of Fibonacci Series? Which type of Sudoku do you play? Who was the prominent principal from Hans Raj College who wrote a book on Mathematics and why was his book significant? Whom do you blame between the government and the forest dwellers for inadequate delivery of services? What are the two main problems related with forest in Churachandpur and what can you do to mitigate them?

Civil Service a questions a then hai chu-
What are the main problems related with Rhinos? What have the government done for the disabled in India? Name at least two south Indian Freedom fighters? What course of action should government take on fertilizer subsidies? What is economic security in terms of fuel? Tell me the chemical formula for the formation of hydrogen fuel. Among the northeastern states why is it that Manipur has the worst reputation? If you are a DM what can you do to improve administration in the place where you are posted? If you were selected but got posted in a very remote village in Haryana and you found that your subordinates do not follow your orders what course of action would you take up?
In each of the interview I was asked around 25-30 questions both factual and situational ones.

VT: IFS le Civil Service interview a hai khan hun ieng chem am a aw?
ELS: Darkar chen ve lai vel ani ve ve.

VT: UPSC tlingna ding hin iem a pawimaw tak a i ngai? Sum le pai bo chun a tling an tak an ti hi iem i ngaidan?
ELS: Hard work and Smart study. An dik na chin a um asanchu lekhabu tiem ding hai a tam a inchawk a tul bawk si, newspaper hai le monthly magazines hai khawm inchawk a tul vawnga, internet hmanga tiem ding khawmin a man a um vawng bawk. Hieng hai hi mi dang ta, ei tul hun tak le ei nuom ang anga inchawk loa hmang vawng dan a um bawk si nawh. Amiruokchu, sum le pai bo khawm ni sienla “where there is a will, there is a way”.

VT: Hlawtlingna a Vangneina ei ti hi thil um thei i ring am?
ELS: Hlawtlingnaa vangneina hi thil um thei a lo ni el thei, kei ruok chun ka ring bek nawh.

VT: I hlawtlinga thuruk i mi hril thei ding?
ELS: Hi question hi answer na dingin Pathien thu pakhat ka tarlang nuoma. Psalm no. 127 verse 1 na hih.

VT: Ei hnam ngirhmun i hmudan tawite imi hril thei ding? Ei hnam in a mamaw tak a i ngai iem ning a ta?
ELS: Ei hnam ngirhmun hi ei umna i zirin tlangram le khawpui ngirhmun hai hi a dang dang niin ka hriet. Hnam changkang le ropui pawl ei ni lai zingin depdena nasatakin ami la tuom tlat niin ka hriet. Hi depdena a inthawka suok dawk hi ei hnam in a mamaw tak niin ka hriet.

VT: Nuhmei pasal tieng pang hang hril kai zau inla, pasal hi teh nei nuomna lungril dam i nei ta am? I lo nei ding ni tang ang sienla Hmar tlangval ngei i ti ve naw ding?
ELS: Pasal nei tieng pang hi chu ka la ngaituo hman naw a ni ie. A mi dit an um phawt chun Why not!

VT: Khawvel i phursuok incheina le technology a bikin Internet-website, facebook chungchang ah i ngaidan iem a ni a?
ELS: Khawvel i phursuok thil reng reng chu pros and cons an nei senga. Chuleiin, mani senga ei lo accept dan le ei phursuok dana an nghat niin ka hriet.

VT: Tiemtuhai a bikin inchuklai hai kuoma incha nuom dam i nei am?
ELS: Psalm ziektu in a lo hril angin “I um dan ding chu Lalpa chunga innghat la, ama chu ring la, ama in thaw vawng a tih”.

VT: Lawm a um! I hun hlutak el imi peka i chunga kan lawm takzet, hmatieng peia khawm hlawtlingna tha lem hai le sinthawna kawng iengkima Pathien'n thuoin mawlsawmna tamtak dawng sunzawm pei ding'n kan ditsakna insangtkak kan inhlan che.
ELS: Kei khawm ka lawm tak zet. Thank you!
Long Live VIRTHLI!

Haflong a Zo-fest hmangna ding chung changa hrilfiena

No comments

Wednesday, August 27, 2014

Tukum MZP huoihawt Zo-fest Haflong a hmangna chungchang ah hrietthiemnawna le thu vuongva tamtak a um in, HSA NC Hills&Karbi Anglong Jt. Hq. khawm mawsietna tamtak a um pha a. Chu el khelah facebook/internet a hai ngaidan mak tak tak post le comment tamtak hmu ding a um bawk. Chuleichun alo sei met ani khawma hi thu hi mi lo tiem pek seng dingin ka hung ngen tak meu cheu.

Zo-fest hi iengam ana/MZP chu tu ham an ni a?
MZP hi YMA anga ei zuk ngaia, nuom pawnga ei zuk theida bur hin ei ngaisuolna tam tak a um thei anih. Mizo Zirlai Pawl (MZP) hi Zo hnathlak laia NGO lien pawl tak pakhat ani ve a. Zo-fest hi Zo-hnathlak hai inpumkhatna á¹­hanawk zuol nei theina dinga huoihawt ani ang hrim in mani á¹­awng seng hmanga thu le hla a inpawl thlangna hun le seminer hai neiin hmang hlak anih. Hlasakthiem tak tak Burma ram chen anthawk dam a hung in Churachandpur, Guwahati le Darchawi ahai khawm hmang alo ni ta hlak. Zo-fest hmang alo ni hlak. Chun mani hnam lam seng in entirna hun hmang hlak ani bawk. Darchawi, Tripura hmuna Zo-fest hmang á¹­um khan HSA Gen. Hqrs hai hung ngenna angin HSA NCH & KA Jt. Hq. khawm cultural troupe á¹­huoiin an lo zu fe ve tah. MZP chun Zo-fest an huoihawtna san le inzul peiin mikhuol hung hai khawm Hotel a thlung el lovin tlangpa mikhuol thlung dan ang taka mani in a mikhuol inthlung tir hlak anih. Chun hi festival hmangna ding a sengso chu MZP in a tum vawng hlak.
MZP hi YMA naw angtakin ei hnam in nasa takin ei tangkaipui a, a kohran chen khawm ei hlawkpui in mi hum tu anni ve. Zo-Nationalism lungril put a pawl indin ani angin kum tamtak anthawk khan HSA le khawm inlaichinna thatak neiin, YMA in chibil anga inlakhran anga ami ngai hun khawma, lungril lien put a Zo-hnathlak vawng eina ei tawng Hmar tawng khawm hi Zo-hnathlak tawng pakhat anih ti a, Mizoram sunga ei hnam kohran le HSA etc hai YMA in ami do lai khawma YMA hai lakah mi thangpuia mi humtu pakhat chu an lo ni ve. Hi lei tak hin a pawng a puia hnâmna le kalna chu HSA khawma a nei naw a, moral support chu a lo pek ve hlak. Chun unau Dimasa le buoi laia ei hnam raltlan hai lo sawmdawl vetu pakhat le tuchena ei hnam pawitawk la neilo anni vena ah inbiekna dingin chun kawt a hawng peka. Chuongkhelah ei hmatieng le hnungtieng khawm dawn met a ngaina chin a um leiin ngunthluk taka ngaituo ani hnungin ei thuoitu hai kuoma inthlun lem cho anih.

Zo-fest Haflong hmuna innghat thukhawchang.
MZP huoihawt Zo-fest hi Haflong khawpuia inghat ding chungchang chu hieng hi anih. Mizo Zirlai Pawl (MZP) chun Aizawl a Executive meeting anneina ah chun tukum 2014 a ding chun kum hni dan pei a an lo huoihawt hlak, Zo-hnathlak hai inpumphatna ṭhanawk zuol nei theina dinga festival ropui tak Zo-fest chu tukum Haflong ah inghat nisien ti in an lo rêl thluka. An thurel bawzuina ding chun MZP ṭhuoitu iemani zat chu Pu Lalsangzuala Ngente, Vice President rawiin April thlabul khan Haflong hung chuongkai Fiengpui(Unau Biete khuo) ah inghat in Zo-hnathlak hnam hrang hrang hai inhmupuina an hung nei a. Student inzawmkhawm anni ang hrimin an student chanpui HSA khawm hung rawn in inbiekpuina khawm an mi hung nei pui a. Chun Muolhoi ah Pu Darrova Darngawn In ah HSA in committee nei pui in tukum ei platinum Jubilee neina ding thu le a hun(Tarik) hai hril in, an programme siem le inbichil chu a theinaw ding le Haflonga Zo-fest hmang ding le dingnaw thuthlukna HSA khat el a an siemtheinaw zie thu hril anni bawk. Chun Zo-fest an hmangdan le thiltum, Haflonga inghat annuomna san hai hrilthlangna nei ani bawk. Chu ruol ruol chun ei unau Kuki, Biete, Hrangkhol, Vaiphei le Khelma hai khawm an student organisation hai inhmupuina an nei bawk. MZP hai ṭhuoina hnuoiah Fiengpui(Haflonga unau Biete khuo) hmunah Pu Remsang Ngamlai, FAO NCHAC in a in ah ruoi hnienginhnar tak mi buotsai pek in zantieng 3:30 PM in Zo-hnathlak hnamtin a Student body po joint meeting an nei pui nghe nghe. Hi chungchang a hin eini cho eini naw leiin ei unau hnamdang hai ngaidan le ditdan khawm thlir sa zingin HSA Jt Hqrs chun ngaidan khawm siem lem dingin a thlir sa bawk. Joint meeting a ṭhang hai po dit dan a chun Zo-fest chu Haflong a hmang ngei nisien ti chu an dit dan le nuom dan chu anih. Sienkhawm HSA NC Hills & Karbi Anglong chun thuthlukna bur siem thei ah an ngainaw a, chu ruol ruol chun a pawngpui a lo kal el thei ding ziezang ding ngirhmuna ngir an nawh ti a hriet leiin le thuthlukna(A ieng tieng tieng khawm) nei thei ngirhmunah a ngirnaw bawk leiin, MZP hai kuomah "Kan khat in thulthlukna iengkhawm kan nei theinaw a, in hungna san hai popo le iengkim chu kan hotu hai kumah inthlun kan ta chun hung rawn bawk kan ta, chu zoah anni thuthlukna ah inghat lem a tih." ti in thu tawpna siempui anih. Chuong ang tak chun Unau Kuki, Vaiphei, Hrangkhol etc hai khawma an apex body hai kuoma inthlun ve an nuom thu anhril bawk.Chun MZP in Zo-fest Haflonga in hung inghat tum HSA chun nuom pawnga kan ditnaw hulhuol an naw a, amiruokchu tukum 2014 hi keini HSA chun kum tamtak anthawka kan lo nghak le kan lo tung em em Platinum Jubilee kum ana, Kumtluon (yearlong) celebration dinga kan puong le tukum kumtawp Dec. 11-14 a hin Ngurte, CCpur a puithu taka hmang ding kanna. Kan Platinum celebration le hun inbichil (collide) lo ngei ding anih. Chuong ani naw chun HSA(Hmar mipui) chu kan thang theinaw ding anih ti in vawitam tak meeting na a le over telephone chen khawma hril anih.
HSA NC Hills & Karbi Anglong chun official taka ziekin Hmar Inpui, NC Hills & Karbi anglong region a inthlun in nu le pa anni angin anni'n thuthlukna an siem lem dinga peksawng lem anih.
Tarik 22 August khan thu tawpna bawzui dingin MZP President le Gen Secy. hai chu Haflong hungin Fiengpui(unau Biete khuo) a bawk innghatin hnamtin a thuoitu hai inhmupuina an hung nei nawka. Tarik 23 Aug. 2014 zing dar 8 khan Muolhoi Community Hall ah joint meeting nei ani a. Unau Kuki, Vaiphei, Biete, Hrangkhol hai khawm an apex body hai ditdan angin Haflong a Zo-fest innghat chu remti alo ni tah. Chu meeting a khawm chun Zo-fest hmangna hun ding tarik chu thuthlukan siem thei ala ni naw a, amiruokchu an nuomdan December 2014 thla lai vela hmang ding ti ruok a chun HSA platinum Jubilee celebration le inkawkal a siem lo ding le an kawkal chun HSA chu inhnamnawi lo ding zie le min za pek dingin vel tam hril anni bawk. MZP hai chun "HSA Gen Hq. hai lo rawn kan tih" ti in a hun ding chu thuthlukna um lovin meeting chu suktawp anih. Chuonga HSA Gen Hq. hai an rawn ding ani chun ti a ngailai zingin tarik 25 Aug. 2014 khan HSA gen Hqrs. khawm rawn chuong lovin MZP official facebook page ah Dec. 9-12, 2014 sunga Zo-fest Haflong hmuna hmang dinga sukthluk anih ti in an hung insuo el ta a. Chuleichun HSA NC Hills & Karbi Anglong Jt Hqrs chu a ngaidan an ta naw leiin ahun hi thleng ngei ding le an thlengnaw chun inhnamhnawilo or khap(boycott) ding ti in ngaituona tamtak a hung nei ta a nih. Chuleichun HSA chu kei khawma ka na, nang khawm i na, Hmar hnam ta ana. Nuoma in mawsiet el lovin, nasatakin athat lem ding ngaituo in hma alak zing lem anih ti hi hre mawl ei tiu khai..!

Ka Lawm ie..
HSA Jt. Hqrs. NC Hills & Karbi Anglong,
Muolhoi, Haflong.


Parbung lampui mim-in a kei

No comments
By Lalnunthang Songate, Social Worker, Parbung
Parbung, August 27, 2014: Kumtina fur ruotui hne lo Parbung Sipai Camp thlang lai mim-in a kei zo, ram-le-hnam ngaituotu haiin Higher Authority-a intlun dan ngaituo thei inla chu lawm um hleng a tih.
Tutak hin mihriem fena ding khawm a um thei nawh. Chun, a lam hi hieng fur thatlai chun a ni hlak renga, hi lei hin kumtin deu thawin lampui thleng dingin BRTF hai kuomah ngen hlak nisienkhom tuchen hin ei la hlawtling thei nawh.
Tuta a ngirhmun ruok hi chu kum dang le tekhi chi an ta naw leiin, mipui chu an bei a dawng hle. Thil man khawm a pung met hlak, asanchu headload a ngai ta hlak leiin.
Tutak hin lampui tan thei an naw leiin, motor inthleng el hlak a nih.

I Bank Account khan jail an lûttir thei che. Fîmkhur rawh.

No comments

Tuesday, August 26, 2014

~H.Zaneisang, VIRTHLI Columnist

Kei hi thuziek ziektu, ‘Thang hlui’ (hang ti el tang ei tih) kum 60 chungtienghai hin chu, modern technology hi ei sawr tangkai thei naw el chau khawm ni lovin, a umzie khawm ei hriet ngût ta nawh a. Taksa khawsakna, sum le paihaiah la hnufuol hle inla khawm, khawvêl thiemna le hmasâwnnain a hung phursuok, Cell Phone, Electronic Mail etc hmangin ei inbiek paw zung zung thei tah a. Hmun hla tak takah tlâna pawisa tam tak tak ei sêngna dinghai khawm umhmunah, mithiemhai zâr zovin, dawkâna inthawk thil tam tak ei thaw fel zung zung thei tah a, Pathien malsâwmna chu a ni te meu el.

Chu modern technology chu hmangin, ei Bank Account-a khawm ‘Internet Banking Facility’ hmangin transaction ei thaw zung zung thei ta bawk a. Tiemtu mimâwltê khawma ei hrietthiem theina dingin hieng ang hin hei hril ei tih.  Internet Banking Facility hmangin ka  Bank Account-a inthawk khawpui hmun hrang hranga Bank Account ka nuomna hmun hmunah, ka insûng dawkâna inthawk sum ka thawn thei a. Chun, midang leh kan inbiekrem dân dungzuiin mihai khawma ka account-ah sum an hung thawn thei bawk. Hieng banking facilities e.g Internet Banking le ATM facility dâm hi chu, a vengva deu le a mâwl deuhai khawm, mi tam takin ei sawr tangkai mêk zinghai chu an ni tah.

Hieng Banking Facility-hai hi a taka ei hmang mêk zing lai ni sienkhawm, mi tam takhaiin ei hriet naw chu, Bank Account hmang hin mi tam takin indik lo taka transaction thawin, bank an hlêm a, bank-a inthawk sum tam tak tak indik lova lasuokin, mi tam takin Jail bang an zût mêk bawk a nih. Khawvêl hmasâwnna hi a takin hmang mêk inla khawm, ei ngirhmun le hrietna hin a la hnawtphâk tak tak naw leiin, ei fîmkhur hle naw chun mani suksuolna ni thak lovah mi tam takin Jail bang ei la zût ding nisien a hawi.

‘Ka suksuol nawnaah iengtinam ie Jail bang ka zût ding ?’ i ti a ni el thei. Ei dawnna chu, “Banking transaction umzie ei hriet naw leiin,” ti a nih. Hieng ang hin hrilfie hei tum ei tih. Tulai hin ram danga inthawk mi chi hrang hrang, an thaw mumal khawm hriet mang lohai India ram khawpui hrang hrangah an hung lût mêk zing a. Hienghai laia tam tak chu sawrkar khap thil zawra sumdawng (Black Marketers) an nih. Hieng mihai hin khawpuia ei nunghâk le tlangvâlhai inpâwl tha puiin, “Foreigner ka ni leiin Bank Account ka hawng thei nawh a, i Bank Account-ah  ka sum lo zuk deposit zawk ei tih,” an tih a, chu chena chu a pawina lâwm khawm a um naw leiin an hei phal phawt a. Hi chena hin chu a la pawisei taluo naw thei.

Amiruokchu, tlâwm tlâwma an sum an lo intawmpui thei leiin an hung innêl deu deu a. Account neitu chun, “Keiin sum ka sie (deposit) thei khawm ni lo chu,” ti’n an Bank Pass Book chu midang kutah an lo inhlân ta hlak. Hi taka inthawk char hin Account neitu ta dingin ti a um tan a nih. An Bank Pass Book chau ti tâk lovah, an Cell Phone chen an kutah an la hei pêk/ hmangtir nâwk pei lem chun, an nuom nuom an thaw thei tah tina a nih.

Tuhma kum 15 vêl chau liem tah lai khan chu, khawpui pakhata inthawk khawpui dangah mi pawisa ei inthawn ding a ni chun, Bank branch pakhatah fein, Draft ei inchâwk a. Chu Draft chu dâkah ei inthawn nal nal hlak a ni kha maw. Ei inhmaw zuol deu châng chu Telegraphic Transfer-in, Bank-ah commission iemani zât sungin ei inthawn thei bawk hlak a ni kha. Tu ruok hin chu, khawvêl thiemna hung inthang peiin, ei sumhai khawm boruokah ei invuongtir vut vut el chu a ni tah hi. Ei Bank Account-ah sum ei neisa a um lem chun, ei insûng dawkâna inthawk ei naupa/naunu Delhi or hmun hrana  um Bank Account-ah awlsam takin pawisa ei inthawn thei tah.

Amiruokchu, khawvêl technology hmanga sum awlsam tak taka inthawn thei a ni char hin, ei fîmkhur naw chun ti a um êm êm thung a nih. A san chu, i Bank Pass Book kha phalraiin, mi kutah i lo sie tah a. Chu chau chu ni lovin i Cell Phone khawm, i Bank Pass Book kawltu’n a nuom a ninga a hmang thei a ni bawk chun, i hriet dêr lovin account i hawngna bank-ah Internet Banking Facility apply-in, a nuom a ningin i bank account-a inthawk transaction a thaw thei ti i la hriet naw a ni el thei.

Anleh, nang chun, “Kei a sum khawm ni hlei lo chu, a nuom zât zâi deposit-in, a nuom zât zât ladawk nâwk sien iem a pawina ?” i ti a ni el thei. A sum sielût le lâksuok (transactions) a tam lâwm naw chun a tium lâwmnaw el thei. Amiruokchu, sawrkar thil khap zawrtuhai sum inthawn le inpêktuona dâma an lo hmang pal dâm a ni vai chun, sawrkarin a hung sui pha zet chu, a nuom a ning a, zalên taka i Bank Account hmangtu kha man (arrest) naw nihai a, Account holder nang ngei kha man nîng i tih. Chu pha chun ukîl thiem tak khawm ruoi la, inhril hlîp mei mei naw ti nih. A san chu, i Bank Account-a transaction um po po kha, ‘Keima thaw a ni nawh,’ i ti ding ni sien, i hmingin Bank Acount i hawng hrieu hrieu a, a nuom a ninga suol thawna dinga mi kuoma i pêk suok phal chu thil suol (Crime) Jail bang zûtna khawp a ni hrim hrim. Transaction thawtu chu a hmaa i ruol tha ngawi ngawi ni sien khawm, i hmêlma hung ni tang a ta, a thil thaw sukchiengna (proof) dingin evidence pe thei bawk naw ti nih.

Awleh, vawisûna nunghâk le tlangvâl, hmun hran hrana umhai kuoma thu ka hei incha nuomhai chu, (1) I Bank Account-ah nang a pawisa ni lo, sum tamtak a lût le a fesuok phal mei mei naw rawh. (2) I Bank Pass Book  kha midang kutah sie ngai naw rawh. (3) I ATM Pin Number kha midang inhriettir thak naw rawh .(4) I Cell Phone kha free takin midang kutah sie mei mei naw rawh. (5) I ruol thatak kuoma khawm i MAIL PASSWORD hril/ inhriettir naw rawh.


Mi hi a pâwnga puia ringhla ngawt ding an nawh a, ruol tha le unauhai hi ringzo ding an nih. Amiruokchu, mani ta bîk, i mi hril or inhriettir nawh a ? an ti thei lo thil chen chen inhriettir a tûl nawh a, ei duty a ni bawk nawh. Pasal ta ding chun i nuhmei kha tu intawmpui thieng lo, nanga khât chau a i ta a nih a, i ruol tha i lo khilai ngawt a thieng nawh a; chu chu mani le Pathien pawi tâwk, thil suol tâwpkhâwk a nih. I mimal ta (private property) le i mimal thurûkhai, i ruol tha tak khawm intâwmpui naw khan thil i suksuol nawh a; intawmpui naw ding chen chen intawmpui a, an hriet naw ding chen chen inhriettir leia i tuor naw ding ding i tuor a ni chun, invêt man i sîk nîng a tih. Midang intum thei naw ti ni. ‘Rûl anga varin, vathu anga nun innêmin’ ti a ni khatie maw.

RMSA Assam Recruitment of Teachers 2014

No comments
On-line applications are invited from the intending candidates for the post of Graduate Teachers and Staff in Model schools located in 14 nos. of different educationally backward blocks of Assam. The appointment shall be on contractual basis, initially for a period of 11 months, which may be renewed depending on the satisfactory performance.

1 Graduate Teacher (English): 28
2 Graduate Teachers (Science): 14
3 Graduate Teachers (Math) : 14
4 Graduate Teachers (Arts): 14
5 Graduate Teachers (Assamese) : 14
6 Graduate Teachers (Hindi): 14
7 Graduate Teachers (Bengali): 3
8 Computer Teachers: 14
9 Music Teachers : 14
10 Librarian : 14
11 Lab Attendant : 14



1 Graduate Teachers English: B.A (English) with 50% of marks with BT/B.Ed  degree from any recognized university.TET  qualified (Any)
Pay scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

2 Graduate Teachers Science: B.Sc (Physics, Chemistry, and Biology) with 50% of marks with BT/B.Ed degree from any recognized university. TET qualified (Any)
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

3 Graduate Teachers Math: B.Sc (Physics, Chemistry, and Math/Economics, Statistics and Math) with 50% of marks with BT/B.Ed degree from any recognized university. TET qualified (Any)
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

4 Graduate Teachers Arts: B.A with 50% of marks with BT/B.Ed degree  from any recognized university. TET qualified (Any)
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay  Rs.3300

5. Graduate Teachers(Assamese/Bengali):  BA with Assamese/Bengali as one of the subject with 50% marks and BT/B.Ed degree from any recognized university. TET qualified (Any).
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

6 Hindi Teacher:  Pravin/Ratna in Hindi with 50% marks having degree qualification from any recognized university or BA with Hindi as one of the subject with 50% marks and BT/B.Ed degree from any recognized university. TET qualified (Any).
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

7 Music Teachers : Bachelors degree in Music from a recognized  University with 50% marks.
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.2700

8 Computer Teachers : BCA / B.Sc (IT/CS) or BIT or DOEACC 'B' Level or BE/B. Tech. (IT/CS) or MCA or M.Sc (IT/CS) with at least 55% marks.
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.3300

9 Librarian: Graduation with one year Diploma in Library  Science from a recognized Institution
Pay Scale: Rs 5200/- to 20200/-(PB-2) + Grade Pay Rs.2500

10 Lab Attendant :12th standard passed with science stream from a  recognized university or board. Pay Scale: Rs 15000/-

Age Limit : The maximum age of the Applicants shall be 38 years of age as on 01st July, 2014  (Relaxation of age will be applicable for SC/ST Applicantsup to 5 years as per norms)

Application Fee:
Applicants must submit an applicant fees of Rs 200/- at any branch of State Bank of India after second working day (48 Hours) from the day of the application submit

Important Dates:
Opening of on-line application : 10th September, 2014.
Last date for submission of on line application : 10th October, 2014.
Last date for submission of application fees in State Bank of India : 17
th October, 2014.

Detailed specifications of the eligibility criteria, selection process, application form, engagement details etc have been given in the website (www.rmsaassam.in)


Advertisement details @ http://www.rmsaassam.in/pdf/Advetisement%20of%20Teachers_model_22082014.pdf

More jobs updates @ http://freegovtjobsalerts.blogspot.com/
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate