Responsive Ad Slot

EDEN THILHLUI THLANAH AN VUI TAH

1 comment

Wednesday, July 3, 2013

~Louis L. Keivom, VIRTHLI Columnist

Saphai nun hi ei enin ei rama misawnaria hung hai chen khom kha ei thlir chun an mizie hrima chapo hnam, mi chungdel, anni khawsak dan le an nun dan hai khah tu nek khoma thalem le insanga inngai hnam an nih. Abikin, eini tlangmi, hnam mawl, piengdanah mi tehre, hnarbong le hmai inbiel hai lem hi chuh an mi hnuoi sie zuol bik. Lushai Hills le ei rama Chanchintha hrila Missionary hung hai kha khawlai hmun a khom, an tlung phak na taphotah Chanchintha  el bakah, an hnam niphung le an nunpui kha ei ni mimawl hai lai suklang an tum hmasak tak ani sa bokin an lang . A makin a danglam nawh, mihriemin pieng dân hrim ah hnam nunpui, chet zie, chang zie hran hran ei nei senga, Saphai chuh an nunpuiah an chienga, an ihmu le an intlonpuihai hnam nunah an inbelna hai siethlaa dol zora zor el chuh an tum nawa, an hnam mizie khom a ni bok nawh. Ei ni hai leh chuh kar hlatak el nih. Ei ramah Gospel Chanchintha an hung phur lut khah lawm a um lai zingin, Chanchintha ei bek bawr ruol ruolin, eini (tlangmi) mawl le a bila la tho lo hai chuh Saphai hnam nun zui dinga inzosa ang hrieuin an khawsakdan le an nunah ei zor thla nghala, ei nunpui hai chuh inzapuiin tuol kot ei kan hma’n kotkhar bula chun ei sie thlak nghal a, Eden thil hlui ngaiin ei ngai nghal el a nih.

Ei hnam nun tamtak, nuom le nuom naw hril thei lovin thaw lo dingin an in tawp tir bok.  Pastor Thangngurin ‘Eden thil hlui thlanah an vui tah’ tia a hlaphuok khah Hnam Nuna le ei khawtlang nun hai a khan ei bel thlap niin an lang. Hnam thil le inkungkeina nei hai hrim hrim siethlaa maksan naw tu hai chuh Pathien thu awi khom ni hai sien vanram kai lo ding ang khieuin ei hmu sakhi nghal bok a nih. Chutaka inthok chun ei hnam niphung(identity) hai laia hieng, Hnam Lam dam(Folk Dance), Pi-le-puhai thu-le-hla(Folklore) dam le  ei hnam a ser-le-sang chihran hran ei nei hai  kha Kristien hung ni taphothai chun thaw thieng lo anga ngai na lungril leh bawm thar(Kristien sakhuo) a chun an hung lut pui peia, chu thu fe pei chun hnam pakhat ei nina suklang tu thil hai hrim hrim chuh inhlui suoksana inthar(Kristien)a ei lut char khan kot ei kan malamin chuonghai chuh kotkhar bulah ei the thlak vong, a tawk a tawk nawk el khom chuh thieng ta lo ang khieuin ei tawkserah ei ngai ta pei a, chu ngaidan chu thangtharhai lungril a chen khom tuin a um zui ta pei a. Hnam nina suklang na, Hnam Lam dam, ei Pi-le-Puhai hla el chau nilovin, Saihla(nunghak tlangval inngai na hla) le Hla Lenglawng(Khawtlang Hla)hai chen khom sak ei in sum phaa, chuongang thil, a lang-a-changa thawtu hai chuh ei hung hmu setan hlur pei el tah bok a nih. Chu thil chuh Kristien sakhuo ei pom el leia um niin an lang nawh, sap missionary haiin ei hnam niphung le inlaichinna nei hrim hrim hai  thaw lo dinga an mi lo in chuk tir na khah Chanchintha ang hielin ei pom deta, chu kakhawk pei chun ei Kalchar thenkhat ban si lovin, ei khawtlang nun le ei Hnam Lam(Folk Dance), Pi-le-Puhai thu-le-Hla(Folklores)hai chuh khawhri suk lungawina dinga Inthawina chihran hran an lo thaw hlak hai leh ei hmu de tlata, ang khata zel tum phet phet tum na Kohran hotuhai lungrilah a bo thei nawh. Kohran thenkhat a firfiek deu pawl lem chun Kohran Upahai thu intiemna a chen khom chuongang thilthaw na a hai thang ve lo dinga thu intiemkamna chen an in nei tir hiel nih. Chu chun thangtharhai kut le ke chang ding a khit a, an pen suok tir ngam naw bok a nih. Chuleichun, Hnam Lam tia hun bik a hai ei suklang hlak hai khom a thar um ta lo, a pangngai ngot chi 4/5 hai chau naw chuh suklang ding ei hriet sap ta nawh. Chuong chi 4/5 hai chuh Hnam Lam tiin a vel a velin ei lam kuol  pui ta mei mei a nih.  Kristien ei hung ni hlim lai khan Saihla le Hla Lenglawng sak an khapa, thalai hai lungrila  hlak hla thar a suok tlawm pha chuong si nawh, Kohran tienga khap na ang reng tongbauin a deng zing bok. A tawp a tawpah thawdan thar a hung suok taa, chu thaw dan thar chuh hi hih a nih. An hla phuok thar hai chuh a thluk Kristien hlathluk in an siema, puipungni khuo hai ah mipui hmaah an hung sak ngam taa, a ngâitu Kohran hotuhai khom chun mipui hmaah na inchang mutin an ke an an lo tet ve khuk khuk el niin an hril hlak. Chutaka inthok chuh ‘Kei let Hla’ ti tong hih a suok pha tah a nih. Amiruokchuh, tuta ei hril ruok hi chuh, a hmaa Kristien hlathluk a um ta sa intawmpui hlathluk ang ni lo, an awm suok ngei a an iphuok, mani taptebul huong sunga inthok ngeia a thluk khom hung inchor suok Saihla (Love Song) le Leng Lawng Hla (Social Songs) hai ruok chuh a ngai harsa tu chen khom hin ei la ti tlat. A mak danglam khop el.

Sap (Missionary)a hung hai khan, an ni tarmit ennaa an en le an thlirna tukvera inthoka an thlir phak le thaa an hriet hai chau khah ringtharhai thaw dingin an inchuktir a. Ei hnam ser-le-sang le khawtlanga an insukhlimna thil tamtak hai chuh an hnawl pek el chau nilovin, chuonghai laia tamtak chuh thlanah vui hmang pekin tho nawk ta lo ding ang hrieuin an hnawl pek ta a nih. Biek In Inkhawm hun a khuong an hmang chen khom iemani chen kha chuh an khap peka, a aiah tingtang (perkhuong) a mi thuoiin inkhawm an hla chang er ur hai chu an sak pui a, naupang Davidin Goliath a hmatawng ding tuma lal Saula ralthuom an inbel tira a changson thei hlol naw ang el khan hla zoi sak hlak hnam haiin rawlteleka suok rak a hla an hang sak pui khah an changson naw zie chuh hrilin a siek nawh. Hnam tinin fedan thlungpui le mani kalphung ei nei senga, Saphai innui inzatna le ei nui inzatna boruok an ang naw ang bokin, an tap na le ei tap na an hmu tuo nawa, chuong ang bokin, an hme du le ei ni hme du khom an dang. An inhlut thil hai le ei Hnamin an hlutsak hai an ang naw bok.

Hang en hman ta’m, ei tulai Biek In Inkhawmna hai a khom hin pasalhai chu Saphaiin incheina Coat le an necktie a inbelin a hmatawngah inden mutin ei inthunga, mawi ei in tiin ei lung a kim hle’n an lang. Chu chuh sappui nun ei haw ana, sienkhom, Biek In Inkhawmnaah ei Hnam thuomhnaw nuhmeihaiin biin an sil chun Biek In inkhawmna silfen le inhme lo rieua ngaidan ei nei ve thung tlat a, chu’mnu chuh a vanram kai ding chen khom thei sien chuh, khap nuom el ding mit mei ei nei tlatin an lang.  Nuhmeihai hih Hnam thuom le incheina hai humhaltu an ni sia. Nagahai, Vaihai hih hang en inla, Biekin Inkhawmna an fe changin an hnam incheina puon le iemani bek thang lovin Biek In ah an fe ngai nawh. Chu chuh an Kalchar, an niphung a ni leiin mawi naw le inhme ti tu an um ngai der nawh.  Ngaisang an um hrima, Hnamah an chieng zie hmu thei el a khom an in suk lang a nih. “Hnam le tong hi Pathienin a hmangtu dinghai kuoma a rochung ana, suklarin ei hnam thil hai chu chawisangtu ding le domsangtu ding ei nih. Hnam Nun le Hnam ro inzapui tu chuh a Hnam inzapui a nih” an ti lem hlau el. Eini rawi khom hih hieng hai ang khopin Hnamah chieng inla chuh ei sir-le-vela mihaiin mi hmusit nekin mi ngaisang lem ngei ngei an tih.

Adik dik a hril ding chun, Saphai khah Sakhuona thlaphenah an hnam mizie le an Kalchar eini rawi nunah an mi tu lut char chara, eini hai hlak chu ei mawlin ei lo invet sia, Saphai Kalchar zui chuh changkangna’m anih ei sawna, mani hnam nunhai hmusitna le inzapuina ei hring suok pui ta lem hlaua. Chulei chuh a nih, ei Hnam thil le inkungkeina nei thil tamtak hai chuh ek hnawla ei hnawl na chuh. Hnam le tong a um chun a hmangtu chun mizie le nunpui a nei ngei ding a nih ti hih khawvel siemtu siem dan chuh a nih. Rannung chitin reng hai khomin nunpui le zierang an nei seng, Ui nunpui le a zierang hih Mengte in thaw tir tum tlat ta inla, ei inchuktir taimak a zirin a then a zar chuh a thaw el thei. Sienkhom chu a nun chuh Mengte danghaiin zawm chuong naw ni hai. Chuleiin, thil siem tinreng a tel puia nina thlungpui pakhat ei I zui seng a um a chu chuh ‘Nunpui’ (Kalchar) ei tih.

Sap Missionary haiin, ei Nunpui a reng a ram an naw khoma a tam lem dai mi vat thlu pekin an ni Kalchar zuia thle dinga ei lungril mawlngawna hmunah chi an tu khah ei hnuoi pil a khan a lo to tha em em ela, chi hlui (ei nunpui) khah chi thar (Sakhuo) chiin a dip rala, chi hlui chu mawng suok thei ta lo ding khopin hnuoi charin a char hlum song ta a nih. Chu chi, inziet ta lo pahni, chi hlui le chi thar inkarah phuokfawm nun, hnam dang hai nun bakah chi hlui le chi thar nun inpolhai chuh, thangtharhai hin zui le chel mumal ding mumal hre lovin zan thim laia mi a lawna an mai ruoi ang elin, hnam nunpui tia innghatna mumal nei lovin ei intawi leng kuol mei mei el ni ta in ei inlang a nih.

Mani hme suong du lova pansak, panthlang hai hme suong dan ang khat chie si du lem tlat mi, mani thuomhnaw hnawla midang thuomhnaw tha bik rieua ngaia, mi thuom inbela nal inti em em a tuoltlanga leng par a inzakna chang hre lo, Hnam nun a ding chun thil thaw lo ding chi tak a nih. Ei Hnam hih Pathienin domsang le chawisangtu dinga a mi rochung ana, ei Hnam zierang hai le ei  Hnam thil hai chawisangtu ding  le sukhlutu ding chu ei ni hai hih ei nih.

Eden thil hlui vui anga ei hnam thil hlu thlana ei vui liem ta hai hieng, Hnam Lam, Hnam Hla etc.etc.hai po po chul thar nawk ei tiu

*********************************************************
Don't Miss
© all rights reserved
made with by Simon L Infimate